Om héél eerlijk te zijn – misschien moet ik deze droom voor u juist níet uiteen laten spatten – is het niet altijd gezellig en leuk met de Oranjes. Ook koningin Máxima heeft haar momenten dat het even te veel is voor een glimlach. Zware dagen die hun tol eisen en de sfeer minder gezellig is voor de mensen om haar heen. Momenten dat je denkt het voor altijd te hebben verbruit. Dat als blikken hadden kunnen doden, op deze plek geen column van mij had gestaan. Het zijn ook maar mensen met goede en slechte dagen. Maar koningin Máxima is er over het algemeen heel erg goed in om niets te laten merken van wat haar niet bevalt. Zoals men in 2001 al vond toen de relatie met Willem-Alexander officieel werd: zijn keuze voor Máxima zou wel eens de beste kunnen zijn geweest die hij voor het Huis van Oranje had kunnen maken. Met haar Latijns-Amerikaanse flair heeft ze het koningshuis nieuw leven ingeblazen. Máxima heeft iets wat een Mathilde van België niet heeft. Een bepaalde schwung en losheid naast elegantie. Iets wat Letizia van Spanje minder heeft: empathie en warmte. Wat ook Maria Teresa van Luxemburg heeft: meertaligheid en een Zuid-Amerikaanse komaf. In Nederland heeft ze de mensen weten te betoveren. En nu weten de eilanden dat óók weer.
Met haar kennis uit de bancaire wereld heeft ze op Aruba weer een steentje kunnen bijdragen aan ondernemers. Ze bezocht er een project van Qredits, dat kleine leningen – microkredieten – en advies aan ondernemers biedt om te kunnen groeien. Moeiteloos weet Máxima te schakelen tussen het Nederland, Engels of het Spaans, als een van de gesprekspartners zich daar beter in verstaanbaar kan maken. Op de ABC-eilanden – Aruba, Bonaire en Curaçao – wordt door de meeste mensen Papiamento gesproken, een taal die vooral Spaanse invloeden heeft. Niet verwonderlijk dat veel mensen het Spaans zich dan makkelijker hebben aangeleerd dan het Engels. En hier is Máxima in het voordeel. Zo kan ze ook Willem-Alexander, Amalia of de meegereisde staatssecretaris Alexandra van Huffelen af en toe wat bijpraten. Ook als er naar optredens wordt gekeken, tolkt Máxima naar het gezelschap waar het over gaat, zodat grapjes hen ook niet ontgaan. Máxima heeft ook de kracht dat ze over een grote trukendoos beschikt die handig is als koningin. Ze weet wat werkt qua kleding. Daar heeft ze geen stylist voor nodig. In die trukendoos zit ook een groot palet aan emoties. Met haar mimiek weet ze steeds de juiste snaar te raken. Bij rampen en op uitvaarten is het intense verdriet van haar gezicht te lezen, bij huwelijken de emotie die de liefde met zich meebrengt. En klinkt er muziek, dan gaat Máxima’s hart sneller kloppen. Als een brassband de muziek inzet van het Caribisch carnaval, kan ze niet stil blijven zitten. Haar man en dochter hebben minder last van dit gen. Maar als Máxima dan mag dansen, betovert ze iedereen. Op Aruba had een krant het erover dat er maar één iemand koningin van Aruba kan zijn. Máxima. Dat geluk hebben ze. Ze zou alleen wat vaker langs moeten komen. Want het heeft ook nog andere voordelen. Gaten in de weg worden ‘plots’ gedicht, gebouwen worden geschilderd en alles lijkt ineens te worden aangepakt. Voor de eilanden lijkt het win-win te zijn als de Oranjes op bezoek komen.

De Belgen vierden afgelopen week de vijftigste verjaardag van hun koningin Mathilde. Hoewel vieren misschien overdreven is. Er kwam een officiële postzegel uit, een paar boeken waar de koningin zelf niet aan had willen meewerken en de bladen pakten uit. Zelf werkte Mathilde mee aan een interview op tv. Of eigenlijk: aan twee interviews. Twee keer nam de koningin in dezelfde outfit de interviewster mee door dezelfde kamer, vertelde ze over dezelfde foto’s die daar stonden en zat ze op dezelfde bank hetzelfde gesprek te voeren. Ook de interviewsters zouden in de eerste oogopslag zussen van elkaar kunnen zijn. Hoezo? Mathilde deed het interview zowel in het Nederlands voor de commerciële omroep VTM en ook in het Frans voor RTL. Zelf had het koninklijk paleis een korte montage van de twee interviews gemaakt, waardoor het leek alsof Mathilde vliegensvlug schakelde tussen de twee grootste landstalen van haar land. Een leuk gesprek waarin Mathilde vertelde over de kinderen, het samenwerken met haar man Filip en ook hoe ze af en toe nog eens ‘normaal’ kan zijn. Het gesprek had naar verluidt nóg leuker kunnen zijn, ware het niet dat de paleismedewerkers nog eens flink de schaar hebben gezet in de montage van de interviews. Want: het ene gesprek mocht niet leuker zijn dan het andere, want dat zou voor heel wat problemen kunnen zorgen. Zou de Franse versie grappiger zijn, dan staan de Vlamingen op de achterste benen. Vertelt ze in het Nederlands een leukere anekdote, dan zijn de Walen pas amusé.

Hoewel Mathilde correct is in haar Nederlands, spreekt ze wel met een behoorlijke Frans tongval. De Vlamingen klagen erover. Onterecht, als je het mij vraagt. Ik leg mijn Vlaamse vrienden of collega’s dan vaak uit dat ónze koningin misschien charmanter klinkt, maar dat het soms voor ons als journalisten heel lastig is om van Máxima’s woorden een verhaal te kunnen maken. Soms vernederlandst ze Engelse of Spaanse woorden bijvoorbeeld, vaak springt ze door haar enthousiasme van de hak op de tak. Voor televisie zijn haar woorden zó uit te zenden, maar als je ze letterlijk uittypt, dan wordt het toch anders. Soms roep ik dan de hulp in van de medewerkers van de RVD, die over haar communicatie gaan. ‘Maar wat bedoelt ze hiermee?? Moet ik het zo maar laten staan?’ Dat is ook geen optie. Ik weet dat ik dan ruzie krijg met de eindredactie: ‘zo begrijpen onze lezers er toch óók niets van?’ Dat is bij Mathilde niet het geval. Ze is nou eenmaal opgegroeid in een Franstalige adellijke familie en dat hoor je nog altijd. Ze doet haar uiterste best. Als Mathilde in haar enthousiasme ja zou hebben gezegd op een interview voor de Franstalige zender, wist ze bij voorbaat dat ze net zo enthousiast ja zou moeten hebben voor een gesprek in het Nederlands. Die eeuwige taalstrijd in België, waar de koninklijke familie middenin staat. Al generaties is er commentaar dat de royals amper Nederlands zouden kunnen spreken. En dan is er ook nog het relatief bescheiden Duitstalige deel. Ook die moeten niet vergeten worden en dus neemt koning Filip zijn kersttoespraak zelfs in alledrie de talen op. Filip en Mathilde hebben er slim aan gedaan om die taalstrijd een andere wending te geven. Terwijl ze thuis Frans bleven spreken, stuurden ze de kinderen naar een Nederlandstalige school. En dat had als resultaat dat kroonprinses Elisabeth uiteindelijk bijlessen Frans moest volgen. In Nederland is die strijd er niet. Ook al zijn er in ons land nog twee officiële talen volgens de wet: het Fries ene de Nederlandse Gebarentaal. Ik vraag me af hoeveel Oranjes die talen machtig zijn. In het koninkrijk zijn er zelfs nóg twee officiële talen, Papiaments en Engels. Hopelijk hebben koning Willem-Alexander, koningin Máxima en prinses Amalia geoefend, want de komende weken zullen ze meer mensen ontmoeten die deze talen spreken, dan het Nederlands machtig zijn.

Dat Hollandse weer, waar is dat nou goed voor? In mijn geval om in huis wat aan te rommelen. Onder meer om mijn bescheiden bibliotheekje eens op te ruimen. In de loop der jaren heb ik heel wat boeken verzameld over het koningshuis die me regelmatig een dienst hebben bewezen als naslagwerk voor de meest uiteenlopende artikelen. Soms kreeg ik her en der wat verzamelalbums, bijzondere uitgaven ter ere van bijvoorbeeld het gouden regeringsjubileum van Wilhelmina, het huwelijk van Juliana of, misschien kent u ze nog, Beatrix Regina’s, per jaar gesorteerd van wat de toenmalig koningin deed. Zelf kocht ik vaak boeken behorend bij koninklijke exposities, prachtige naslagwerken over paleizen, koninklijke juwelen of onderscheidingen, catalogi van veilingen uit koninklijke en adellijke nalatenschappen, je kunt het zo gek niet bedenken. Maar de basis wordt natuurlijk gevormd door uitgebreide biografieën van gekroonde hoofden en andere interessante royals. Maar als er in een paar maanden tijd meerdere van die dikke pillen uitkomen, zoals de biografie van koningin Elizabeth en vervolgens de memoires van prins Harry, dan word ik wat moedeloos bij de aanblik van mijn kast. Harry paste met geen mogelijkheid meer op de ‘Britse plank’. Duwen had geen zin. Er bovenop leggen is geen optie. En dat betekent: reorganiseren. De hele kast overhoop. Alles eruit, een nieuwe indeling verzinnen. Of zou ik de knoop doorhakken en besluiten dat Harry er niet meer bij hoort? Geef ik hem gewoon een plekje op de plank van het koninklijk overschot, waar ook de kinderboeken van prinses Laurentien staan? Nee, wat mij betreft moet alles op land gesorteerd staan, op volgorde van geboortejaar. Als excuus bleef Harry nog even op de keukentafel liggen.
Tot ik niet lang na het verschijnen van Harry’s autobiografie een berichtje kreeg van iemand. Een goede vriend van hem was overleden en die had ontelbaar veel boeken nagelaten. Koninklijke boeken vooral. Weggooien zou zonde zijn. Wilde ik ze misschien? Dan kon de collectie bijeenblijven. En inderdaad, de beste man had een prachtige verzameling. Ik heb hem niet gekend, maar via zijn boeken krijg ik een idee van de wereld die hij via zijn boeken binnen handbereik had gekregen. Via prachtige fotoboeken over het Perzische Rijk en Indiase maharadja’s zal hij zijn weggedroomd naar ongrijpbare vervlogen tijden. Gefascineerd moet hij zijn geweest van de bizarre geschiedenis van Edward VIII en Wallis Simpson, de afgetreden koning die koos voor zijn gescheiden, Amerikaanse liefde en in ballingschap in Frankrijk belandde. Zijn fascinatie voor dit koppel meet welhaast een héle plank, bedenk ik me. Ook de flamboyante Britse koningin-moeder Elizabeth, de Russische tsarenfamilie en hun juwelen van het vermaarde Fabergé, maar ook tal van Franse ontwerpers vonden hun thuis in zijn collectie. En dan ook nog wat boeken over de laatste Egyptische koning of Griekse royals, die nu van zijn boekenkast naar de mijne verhuizen. Ik dacht eerder nog wel eens, in een wanhoopspoging om ruimte te maken: waarom neem ik niet rigoureus afscheid van de boeken over royals die tóch niet meer regeren? Maar ook afgelopen week bleek weer, toen afscheid werd genomen van de laatste Griekse koning: eens een royal, altijd een royal. Bewaren! Dus ik ga ruimte maken voor de veelal intussen zeldzame boeken. Kritisch langs de boeken die al jaren onaangeroerd in mijn kast staan. Boeken die hun plekje prima kunnen afstaan. U begrijpt, prins Harry is inmiddels lang niet meer mijn grootste probleem. Maar het is voor een goed doel. Ik weet niet of dat bij u ook zo gaat, maar elk boek dat door mijn handen gaat, gaat ook even open. Voor je er erg in hebt ben je weer in gedachten verzonken en beland in het tsarenrijk of bij de maharadja’s. Louis, ook al hebben we elkaar nooit gesproken, via je boeken ontmoeten we elkaar. Bedankt!

In België is aan het licht gekomen dat hun prins Laurent en zijn zus prinses Astrid niet meer ‘Van België’ als achternaam hebben, maar ‘Van Saksen-Coburg’. Net zoals hun halfzus, prinses Delphine. Het is in een in vergetelheid geraakt besluit van 2015 al bekrachtigd, maar nu kwam het door een statutenwijziging pas aan het licht. Laurent, de brompotprins van België, is er niet over te spreken. Hij de nieuwe achternaam maar niets. ‘Want wij heten von Sachsen-Coburg, en niet “van”. Maar bon, dat staat dus niet zo op onze identiteitskaart. Blijkbaar mag de politiek dat allemaal zo beslissen.’ Van oorsprong is de Belgische koningsfamilie inderdaad een Duitse. Ook de Britse royals heetten Saxe-Coburg and Gotha, tot koning George V in de Eerste Wereldoorlog de familienaam naar Windsor liet aanpassen, om de banden met Duitsland te verbreken. Voor Laurent en zijn familie is het hooguit wat ongemakkelijk. Alleen de rechte lijn van het koningshuis, de huidige, voormalige en toekomstige staatshoofden en hun partners, blijven Van België heten. Het betekent ook dat voor de broers en het zusje van kroonprinses Elisabeth hun familienaam wijzigde. Toch is het misschien wat minder ingrijpend dan wat in andere landen gebeurt. Want in België zijn en blijven ze allemaal prins(es). Enkele jaren geleden besloot koning Carl Gustaf van Zweden zijn kleinkinderen hun prinselijke titels te ontnemen, behalve de kinderen van kroonprinses Victoria, als rechte lijn van het koningschap. De situatie in Denemarken is nog een stuk schrijnender. Daar leek prins Joachim met een persbericht van het paleis te hebben moeten vernemen dat zijn kinderen per 1 januari 2023 geen prins of prinses meer zijn, maar slechts graaf of gravin van Monpezat. Voor hun bestwil, vond koningin Margrethe, die begrijpt dat deze vier kleinkinderen zelf hun kostje zullen moeten gaan verdienen. Daarbij zou een prinselijke titel alleen maar in de weg staan. Maar het zorgde voor zoute tranen in het gezin van Joachim. Die was wel betrokken in gesprekken daarover, maar dat het voor zijn moeder al zo in kannen en kruiken was, dat wist hij niet. ‘Het is mijn plicht en mijn wens als koningin om ervoor te zorgen dat de monarchie zich blijft aanpassen aan de tijd,’ zei Margrethe toen de commotie de internationale media haalde. ‘Deze aanpassing zie ik als een noodzakelijke waarborg voor de toekomst van de monarchie. Ik heb mijn beslissing genomen als koningin, moeder en grootmoeder. Maar als moeder en grootmoeder heb ik onderschat hoeveel mijn jongste zoon en zijn familie zich geraakt voelen.’ In Nederland is het allemaal anders geregeld, stukken beter. Nog voor Willem-Alexander, Friso en Constantijn kinderen kregen, was geregeld welke titels er voor hen klaarlagen. Prinsjes – al werden het prinsesjes – der Nederlanden én van Oranje-Nassau voor de kinderen van Willem-Alexander als de troonopvolger. De kinderen van zijn broers zouden graaf of gravin van Oranje-Nassau worden en jonkheer of jonkvrouwe van Amsberg. Wat wel vreemd hieraan is dat de dochters van Willem-Alexander níet het aan hun opa gelinkte predicaat jonkvrouwe van Amsberg kregen. Toch valt het mee met de rest van de koninklijke familie, want daar is het een beetje een zootje ongeregeld. Allevier de dochters van Juliana en Bernhard werden toen nog Prinsessen der Nederlanden, van Oranje-Nassau én van Lippe-Biesterfeld. Volgens de RVD ook prinses Margriet vanaf haar geboorte in 1943 in Canada, maar op Margriets geboorteakte ontbreekt de titel Prinses der Nederlanden toch echt. Haar kinderen kregen een nieuwe titel, ‘prins van Oranje-Nassau, van Vollenhoven’, maar Pieter werd geen prins. En ook al zijn het vier mannen, anders dan in de adel gebruikelijk is, mogen zij hun titel niet doorgeven. Als klap op de vuurpijl hebben de kinderen van prins Maurits andere achternamen dan de kinderen van zijn broers. In plaats van Van Vollenhoven heten Maurits’ kinderen Van Lippe-Biesterfeld. Misschien moet prins Laurent niet zo klagen, het kan altijd erger.

Het is een bijzonder land: Thailand. Niet in de laatste plaats vanwege het koningshuis. Misschien herinnert u zich nog wel dat de overleden koning Bhumibol in 2016 als een heilige werd vereerd na zijn sterven. De tv en zelfs websites gingen letterlijk op zwart-wit, de koning werd een jaar lang opgebaard, zodat in totaal 12 miljoen mensen afscheid hebben kunnen nemen. Die tijd was deels ook nodig om een megalomaan koninklijk crematorium te kunnen bouwen, waar een jaar na het overlijden de (dagenlange) crematie plaatsvond. Na een maand werd dat goudkleurige bouwwerk weer afgebroken. Na Bhumibol – Rama IX in de boeken – kwam zijn zoon Vajiralongkorn aan de macht, Rama X. Als kroonprins al bijzonder. Zijn poedel kreeg een hoge legerfunctie en een staatsbegrafenis na zijn dood. Zijn maîtresses maakte hij adjudant of lijfwacht, zodat ze in zijn buurt konden verkeren. Vajiralongkorn had al drie huwelijken (en scheidingen) achter de rug toen hij de huidige, ruim 25 jaar jongere koningin Suthida trouwde, een paar dagen voor zijn kroning. Maar dan is er ook nog de knappe Sineenat, ruim dertig jaar jonger dan de koning, die na haar jaren als ‘bodyguard’ officieel is voorgesteld als zijn maîtresse, maar dan met een titel die zoiets als ‘koninklijke gemalin’ betekent. De officiële bijvrouw viel daarna plots uit de gratie, verdween voor een tiental maanden in de cel, om vervolgens weer terug ten tonele te verschijnen. De bijvrouw was ‘te ambitieus’ en had zich ‘misdragen’. De meeste officiële Thaise media repten er niet over, want de Thai mogen niets weten over privézaken van de koninklijke familie. Wereldberoemde foto’s van de koning in croptop en vol plaktattoos zijn er verboden. Gewone Duitsers zagen de koning in wielrenoutfit tijdens een tussenstop, terwijl personeel in kostuum op de knieën een versnapering op een zilveren schaal aanreikte. Want Vajiralongkorn leidt een – voor de Thai – geheim dubbelleven in Beieren en in Zwitserland. In Duitsland zit zijn ene vrouw meestal, en woont ook de kroonprins, in Zwitserland zit de andere vrouw. Ook nu worden de Thai al weken in het ongewisse gehouden over de gezondheid van een van hun prinsessen. Prinses Bajrakitiyabha, enige dochter uit het eerste huwelijk, verloor op 14 december haar bewustzijn en stortte in elkaar toen ze haar honden uitliet. Haar lijfarts kon haar niet bij bewustzijn krijgen en een soldaat heeft Bajrakitiyabha vervolgens meer dan een uur gereanimeerd. Toen de koning die nacht naar het ziekenhuis ging, is hem verteld hoe zijn dochter ervoor lag. Maar officiële berichten en Thaise media zwijgen over de daadwerkelijke gezondheidstoestand: haar hart en longen werken niet zelfstandig en er is geen hersenactiviteit. Sterker nog, een slagader in de hersenen zou zijn geklapt en voor onherstelbare schade hebben gezorgd. Doktoren hebben de prinses zelfs al kort na haar opname hersendood verklaard. Maar dat moet geheim blijven. Ondertussen heeft de koning opdracht gegeven dat zijn dochter aan de machines moet blijven liggen, koste wat kost. Maar wakker worden zal ze volgens experts nooit meer. De Thai is gevraagd voor de prinses te blijven bidden. Volgens paleisstatements is haar toestand gestabiliseerd. Maar dat is alleen maar door de machine, waaraan ze is gelegd. De prinses is misschien niet zo bekend, ze heeft een excentrieke halfzus – Sirivannavari – die met haar modelabel een stuk meer in beeld is. Toch zou Bajrakitiyabha een belangrijke steunpilaar voor de monarchie zijn. Of, rol lag in het verschiet. Het zou in Thailand ook een groot geheim zijn dat de enige zoon van de koning mentaal niet in staat zou zijn om later te kunnen regeren. En dus was bedacht dat prins Dipangkorn later bij zou worden gestaan door zijn oudste zus. Die toekomst lijkt nu voorbij. Misschien is het tijd voor een grote verandering in het koningshuis. Daar is een gewone buiging nog niet eens genoeg en moet achteruit over de vloer worden weggekropen. Zou Vajiralongkorn ooit durven besluiten dat Rama de Tiende in het belang van zijn volk ook Rama de Laatste wordt?

Wat een rust zal het koning Charles geven. Als hij er niet is, of, als hij er niet toe in staat is, kunnen zijn taken in eigen land worden waargenomen door Counsellors of State, letterlijk staatsraden, niet te verwarren met dezelfde functie bij de Nederlandse Raad van State. In het Verenigd Koninkrijk zijn het de mensen die de koning mogen vervangen als hij in het buitenland is of door ziekte zijn werk niet kan doen. Bij wet is bepaald dat dat de partner van het staatshoofd is plus de eerste vier volwassenen (21+) die in de lijn voor de troonsopvolging staan. Dat betekent dat naast Camilla en prins William ook prins Harry, prins Andrew en zijn dochter Beatrice als vervangers van de koning zouden kunnen optreden. Dat is niet echt een wenselijk idee en bepaald geen geruststellende gedachte voor veel Britten, ongetwijfeld ook niet voor Charles zelf. Prins Harry woont natuurlijk in Amerika en heeft niet voor niets de deur van het paleis achter zich dichtgetrokken. Voor Andrew geldt wat anders, maar door alle commotie rondom zijn persoon in een misbruikschandaal is het ook niet een fijn idee als de oudste van de twee broers van Charles de koninklijke taken zou kunnen overnemen, wetten zou ondertekenen of ambassadeurs zou ontvangen. Toch is het wel een fijn idee dat er iemand is die de taken van de koning kan overnemen. In Scandinavië is zoiets ook heel normaal. Geregeld wordt de Noorse kroonprins Haakon aangesteld als regent van het koninkrijk, bijvoorbeeld als zijn vader in het buitenland is of bij ziekte, zoals dit jaar al meerdere malen is voorgekomen. In Denemarken was in het verleden geregeld discussie over het regentschap. Kroonprins Frederik en zijn broer prins Joachim mochten wél invallen voor hun moeder, koningin Margrethe. En dat geldt ook voor haar zus prinses Benedikte. Maar wijlen haar man, prins Henrik, kon het allereerst niet verkroppen dat hij geen koning mocht heten maar slechts prins was geworden, en dat hij ook niet als regent op de winkel mocht passen als zijn vrouw er niet was. Margrethe zal het hebben kunnen sussen met het feit dat deze functie alleen voor geboren royals is weggelegd en zelfs de grafelijke titel van haar man discutabel was. Inmiddels leeft Henrik niet meer. Wat zal hij woest zijn geworden als hij wist dat zijn schoondochter kroonprinses Mary nu wél regentes mag zijn als Margrethe en Frederik bijvoorbeeld op reis zijn. Het is in elk geval praktisch: de zaken kunnen altijd doorgaan, in het belang van het land. In Nederland is het anders geregeld. Als Willem-Alexander en Máxima in het buitenland zijn kunnen Amalia of bijvoorbeeld Constantijn niet even inspringen. Niet een wet ondertekenen of een minister beëdigen. Zoiets is bij ons niet in de wetten geregeld. Gelukkig zijn er wat hulpmiddelen: Willem-Alexander kan op zijn iPad, waar hij ook is ter wereld, wetten ondertekenen. Het Kabinet van de Koning stuurt het zo naar de beveiligde inbox van Willem-Alexander. En of hij nou onderweg is in Nederland tussen twee bezoekjes in, in het regeringsvliegtuig zit of in een zonnig oord op vakantie is: op Willem-Alexander hoeft niet gewacht te worden. Alleen in heel ernstige gevallen, als de koning écht niet in staat is om te regeren, zou Amalia de eed als prinses-regentes kunnen afleggen voor de leden van de Staten-Generaal. Charles stuurde op zijn verjaardag dit jaar een brief aan het Hogerhuis dat het zijn wens is om zijn broer Edward en zus Anne toe te voegen aan de rij counsellors. Geen gek idee, zij zijn al jaren vaste waarden voor de monarchie. Inmiddels is het parlement het daarmee eens. En om familieruzie te voorkomen, blijven Harry, Andrew en Beatrice gewoon staan. Maar ze zullen hopelijk begrijpen dat het logischer is dat hun familieleden éérst om hulp wordt gevraagd.

Ik zie het al hélemaal voor me. Er staat iets negatiefs over koningin Máxima op de website van een grote krant. ‘Ondanks crisis: Máxima spendeerde dit jaar ruim twee ton aan haar kleding’. Paleis Noordeinde in rep en roer. Er wordt een crisisberaad met alle adviseurs belegd. ‘Hoe kunnen we dit laten verdwijnen?’ zegt een medewerker met de handen in het haar. Een ander wordt stil, grijpt zijn telefoon en tikt er lustig op los. ‘Opgelost’, roept ze triomfantelijk in de vergaderkamer van het paleis. Binnen een half uur ziet een aantal medewerkers een melding op hun telefoon. RTL Boulevard komt met groot nieuws: prinses Laurentien drijft een wig binnen de Oranjes. De vrouw van prins Constantijn heeft achter de schermen nare uitlatingen gedaan naar haar schoonzus Máxima en personeel geprobeerd op te zetten tegen de koningin. Al gauw wordt het nieuws door ander media overgenomen en is het het gesprek van de dag in Nederland. Arme Máxima. En niemand die het nog heeft over dat immense bedrag dat ze aan kleding heeft uitgegeven.

Dit alles is niet gebeurd en het lijkt me ook nooit voor te gaan komen bij de Oranjes. Het zou reuze spannend zijn, maar ondenkbaar dat het personeel van het paleis zoiets zou doen. In Engeland is het blijkbaar aan de orde van de dag. Harry is ervan overtuigd dat het personeel dat hij deelde met William meerdere malen partij heeft gekozen. Vooral Meghan werd geregeld voor de bus gegooid om Kate er beter uit te laten komen. Niet voor niets dat de twee broers er uiteindelijk voor hebben gekozen om hun hofhoudingen te scheiden. Ze hadden dit spelletje al vaker gezien, toen ze nog onder het kantoor van hun vader vielen. Communicatiemedewerkers lekten over andere familieleden naar de roddelpers, om zo hun eigen royal te beschermen. Harry en William zwoeren dat zij nooit aan zoiets zouden meedoen. En toch gebeurde het. Vlak voor Harry en Meghan uit het systeem stapten, hadden zij een apart kantoor vanuit Buckingham Palace. Daarvandaan werd door een ander kantoor de communicatie gedaan over koningin Elizabeth en de monarchie als geheel. Zij hadden de leiding. Maar Clarence House – als hoofdkwartier van Charles – en Kensington Palace namens William hielden er hun eigen communicatiestrategie op na. Nét even de ander voor zijn. Nét even de ander overschaduwen. Of nét even de ander een duwtje uitdelen, zoals nu blijkt. In België is het ook lang een zootje geweest. Dan kwam oud-koning Albert ineens met een tv-interview over zijn tijd als staatshoofd, pensioen en de moeilijkheden in het huwelijk. Wist Filip, als staats- én familiehoofd, helemaal niets van af. Het paleis wist niet wat te doen. Of koningin Paola, die eigenhandig met een statement naar een persbureau ging om te vertellen hoe kwetsbaar haar zoon Laurent was. En diezelfde Laurent, die niet gestoord door het paleisprotocol altijd zijn eigen gang ging. Politieke uitspraken, opmerkelijke reizen en gedoe rondom zijn staatstoelage. Journalisten hoeven niet naar het paleis te bellen voor een reactie, maar bellen de prins gewoon op zijn gsm, desnoods terwijl hij op het podium zit op de nationale feestdag. Bij ons gaat het anders. Ja, ook in ons koningshuis zijn er meerdere eilandjes. Allereerst het koninklijk gezin met prinses Beatrix, dan Huis Het Loo in Apeldoorn waar Pieter en Margriet hun hofhouding bestieren, maar ook Constantijn en Laurentien en hun personeel, die als een moderne prins en prinses werken zoals Harry en Meghan misschien ook voor ogen hadden. En dan zijn er nog al die andere prinsen en prinsessen die ook bij tijd en wijle in de media komen. Maar bij de Oranjes is er één echt kanaal, dat niet vanuit het paleis wordt aangestuurd, maar door de RVD bij het ministerie van Algemene Zaken. Daarin is ons koningshuis anders dan alle andere. Het zorgt absoluut voor minder sappige verhalen, maar het lijkt een verstandige beslissing te zijn geweest.

‘Zouden de royals zelf óók kijken?’ – De vraag komt regelmatig voorbij als het bijvoorbeeld over The Crown gaat. Maar hij kan ook van toepassing zijn als het gaat over de documentaireserie die prins Harry en zijn vrouw Meghan hebben gelanceerd op Netflix. Het is een groot succes, al op de eerste dag keken zo’n 2,5 miljoen Britten alleen al. Ter vergelijking: voor The Crown afgelopen maand waren dat er op dag één ‘maar’ zo’n miljoen. Met zoveel kijkers is het niet gek toch, als er op het paleis ook gekeken wordt? De eerste drie delen kwamen vorige week uit, deze week aflevering vier tot en met zes. Voor 100 tot 150 miljoen euro – de kenners zijn er niet over uit – doen ze in deze zes delen uitgebreid hun verhaal ui de doeken. Hun versie van de werkelijkheid. De trailer deed beloven dat het meteen vuurwerk zou zijn. Vuurwerk? Gewoon grof geschut. Afgevuurd in de richting van de (schoon)familie in Engeland.

Rick Evers © Frank van Beek

Niets bleek minder waar. We horen van Harry en Meghan en wat bekenden van ze – zoals Meghans moeder – vooral een ontzettend zoetsappig liefdesverhaal. Hoe twee beroemde mensen op date gaan, in het geheim. Hoe ze berichtjes naar elkaar stuurden en die dan ook daadwerkelijk in beeld komen. Tal van lieve selfies en andere romantische foto’s verschijnen in beeld. Van de allereerste vakantie samen en van het aanzoek. Beelden die van andere royals eigenlijk nooit zullen verschijnen. Eigenlijk brengen de eerste drie afleveringen niets nieuws, alleen een opsomming van de gebeurtenissen en vooral wat details. Een ander hoofdonderwerp is daarmee de manier waarop Meghan door de media is behandeld. En die is toch wel afwijkend als je dat vergelijkt met de intrede van Kate binnen de koninklijke familie. Harry lijkt overigens een sneer naar haar en daarmee ook zijn broer William te maken: andere familieleden kiezen volgens Harry een partner die in de blauwdruk past om een rol binnen het familiebedrijf te vervullen. William koos voor een keurig Engels meisje, een haast onbeschreven blad. Harry koos voor een dame die ouder is dan hij, een Amerikaanse, een actrice, gescheiden bovendien. En met een zwarte moeder. Volgens de documentaire is het de schuld van de media, het gebrek aan mensen van kleur op redacties en dus een groot gebrek aan inlevingsvermogen. Toen Willem-Alexander een tijd geleden op een krantenredactie was, werd hem daar ook verteld: slechts een paar procent van de jongeren die zich aanmeldt voor een journalistieke opleiding heeft een biculturele achtergrond. Het is daarom ook niet verwonderlijk dat Meghan oneerlijk werd behandeld in de kranten. Er werd gedaan alsof ze recht uit de sloppenwijk zou komen. Ze werd achtervolgd, gestalkt door paparazzi en ook haar naaste omgeving kreeg ermee te maken. Of buren tegen een fikse vergoeding 24/7 een camera op haar huis wilden richten. Of vriendinnen tegen betaling wilden praten. Uiteindelijk werd duidelijk dat Meghans vader wel gevoelig voor het geld was. Hij kreeg betaald om te poseren alsof hij zich voorbereide op het huwelijk en de reis naar Windsor. Hij kwam niet. Uitgebreid komen ook die persoonlijke berichtjes in beeld, hoe het familiedrama zich ontwikkelde in de dagen voor het huwelijk. Het racisme in Engeland wordt ook verbonden aan het feit dat het Britse staatshoofd ook hoofd is van de Gemenebest, volgens de betrokkenen in de serie nog altijd een verkapt koloniaal systeem. Er wordt verwacht dat afleveringen vier tot en met zes zich meer richten op de koninklijke familie. En dat de aanvallen dan écht komen. Paleismedewerkers bijten op hun lippen: moeten ze hun baas een dienst bewijzen, hun contract verbreken en tóch de waarheid vertellen? Hoe het volgens hún is gegaan? Een verhaal heeft ten slotte twee kanten en van de koninklijke familie zelf verwacht men geen reactie. Eén van die trouwe paleismedewerkers is er in elk geval zeker van: Charles, Camilla, William en Kate kijken niet. Die zullen ervan uitgaan zijn dat de meeste Britten toch niet geloven in de sprookjes die Harry en Meghan vertellen. Waar de twee wél gelijk in hebben: die medewerkers op het paleis praten wel erg vaak hun mond voorbij.

Hoe kan het toch dat de favoriete kleinzoon van koningin Elizabeth zo de weg kwijt lijkt te zijn? Ik begrijp goed dat hij door zijn jeugd, het vroeg verliezen van zijn moeder en de grote de last die hij heeft ondervonden van de media, flink wat problemen te verwerken heeft gekregen. Hij en prins William hebben allebei geregeld gezegd dat ze daarvoor hulp hebben gezocht en ondersteuning kregen van een psycholoog. Het is fijn dat zoveel royals daar tegenwoordig zo open over zijn, dat het helemaal niet gek is om er met een professional over te praten als je er zelf niet uitkomt. Harry zal in de stoel van de psycholoog zelf ook hebben ondervonden dat het je echt kan helpen om te praten over wat er in het verleden is gebeurd. Dat zal hij in zijn jeugd niet gewend zijn geweest. De Britse koninklijke familie staat er nou eenmaal niet echt bekend om gevoelens te tonen. Zelfs niet naar elkaar, achter de paleismuren. Ik kan me daarom ook voorstellen dat veel mensen in Harry’s naaste omgeving er ook niet op hebben zitten wachten, zelfs nadat een psycholoog de prins dat wellicht geadviseerd heeft. Niet zijn drukbezette grootmoeder, toen ze nog leefde, niet zijn vader, die altijd maar druk is met zijn werk en zijn hobby’s, maar ook niet zijn oudere broer, die een streep onder het verleden lijkt te hebben gezet. En dus praat Harry nu, samen met zijn vrouw Meghan, met de hele wereld. Zij deed het al in een podcast, zijn versie van het verhaal verschijnt begin volgend jaar in ‘Spare’, zijn memoires. En samen zijn ze de afgelopen tijd gevolgd door de camera’s van streamingsdienst Netflix. Deze week verschijnt het eerste deel daarvan en ik moet zeggen, alleen al de trailers, de voorstukjes, belooft een schokkend relaas. Het interview dat ze aan Oprah Winfrey gaven, zorgde indertijd voor opschudding. Maar deze serie doet er nog een schepje bovenop en niets wordt gespaard. Harry roept dat er ‘gelekt’ is, dat er zaadjes ‘geplant’ worden voor negatieve verhalen over Harry en Meghan. De daders? De koninklijke familie zelf, zo zegt het paar. Een ‘vuil spelletje’, zegt Harry glashard. Persoonlijk heb ik het idee dat ze zélf een vuil spelletje spelen, om er zelf beter van te worden. In aanzien én financieel. Want natuurlijk doet het paar zoiets niet gratis. Naar verluidt krijgen ze er honderd miljoen dollar voor. Een exorbitant hoog bedrag. Daarvoor blijken ze bereid ver te gaan. Zoals ze altijd hebben gewaakt voor hun privacy, zoveel privébeelden zijn er al te zien in de trailer. Selfies en intieme foto’s van vroeger, in hun tijd binnen het Britse koningshuis, achter de schermen bij koninklijke optredens en hun huwelijk en zo nog veel meer. Privacy is wat hen betreft dus te koop. In de trailer wordt de kijker ook alvast een glimp gegeven van het leven van het paar. Steeds door camera’s achtervolgd. De beelden die ze daarbij echter laten zien, zijn van een grote filmpremière, waarbij als gewoonlijk vele tientallen fotografen op een kluitje staan, allemaal gericht op de rode loper waar celebrity’s én prins Harry en Meghan overheen liepen. Niet zo netjes van iemand die zelf te vuur en te zwaard fake news wil bestrijden. Harry zit daar zelfs voor in een denktank, omdat hij de ‘lawine aan desinformatie’ zo beu was. Principes verdwijnen als sneeuw voor de zon, als Netflix een cheque uitschrijft. Harry en Meghan kunnen vrijelijk praten. Een tegengeluid hoeven ze niet te verwachten. Harry zegt ook: ‘Niemand weet de volledige waarheid. Wij weten die.’ Ten minste: tegengas komt er van Britse royaltywatchers die volgens Harry van binnenuit gevoed worden. Maar de prins weet als geen ander hoe het gaat in de koninklijke familie: een reactie op hun aanvallen zullen ze officieel niet krijgen. De Windsors houden liever de vuile was binnen. Persoonlijk heb ik altijd gehoopt dat prins Harry, liefst met Meghan, weer zijn opwachting zal maken bij de familie. Zoals ook prinses Margarita weer liefdevol deel uitmaakt van de Nederlandse koninklijke familie. Maar of dat nog kan na deze Netflixserie? Oordeelt u vooral zelf!

Het jaar vliegt voorbij! In een vloek en een zucht is het al 2023. Maar voor het zover is: eerst nog kerst. Iedereen viert het op zijn eigen manier. De een ziet er tegenop, de ander kijkt er al maanden naar uit. Meer dan eens wordt er geklaagd als pepernoten in september al in de winkels liggen. Maar ik weet dat er mensen zijn die dit jaar hun boom zelfs al in oktober hebben gezet. Laat de Sint het maar niet zien! Ik denk dat iedereen de behoefte heeft aan gezelligheid, na twee rare kerstmissen door corona. Die tijd lijkt door sommigen ingehaald te worden door dit jaar extra vroeg de boom te zetten. Gezellig is het zeker. Inmiddels mag ook de eerste kaars aan op de adventskrans. Daarmee is het feest van het licht in de duisternis zeker in aantocht!

Koning Willem-Alexander kreeg een paar keer commentaar dat hij de Nederlandse traditie zou verloochenen door geen kerstboom te zetten. Men had het er dan over dat er geen kerstboom te zien was terwijl hij de kersttoespraak houdt. Zelf reageert hij daar zeker niet op, de RVD ook niet, maar uit betrouwbare bron weet ik dat er heel wat bomen staan in de verschillende paleizen. Ook bij Paleis Noordeinde en Paleis Huis ten Bosch staan op het voorplein grote bomen, al vanaf het begin van de adventsperiode. Al is het wel een traditie bij het gezin van koning Willem-Alexander – overgenomen van prins Bernhard – dat pas op kerstavond dé boom, in de woonkamer van de familie, wordt opgetuigd. Niet met kleurige ballen, maar alleen met lange, zilveren slierten engelenhaar, ooit bedacht als nabootsing van ijspegeltjes aan de takken van de bomen. En geen piek, maar een zilveren ster. Allemaal tradities die Bernhard ooit meenam naar Soestdijk. Niet elke traditie doorstaat de tand des tijds: zoals die van Wilhelmina. Zij bootste sneeuw in de boom na met verkruimeld asbest. Een andere traditie keerde dan weer wél terug: Op kerstavond wordt de boom bij Willem-Alexander pas in het licht gezet. Dan steekt de pater familias de kaarsen aan. Echte kaarsen, die Willem-Alexander met een speciale lange stok aansteekt. Koningin Emma, de betovergrootmoeder van Willem-Alexander, vond dat al gevaarlijk. Zij decoreerde haar boom destijds op Paleis Het Loo met watten, om sneeuw te imiteren. Zo’n boom keert deze winter terug op dat paleis. Ik kijk er persoonlijk altijd erg naar uit om rond de kerst een bezoek te brengen aan Het Loo, dat inmiddels al zo’n 40 jaar een museumpaleis is. Dit jaar worden de kamers weer voor het eerst na een grote verbouwing in winterse sferen gehuld. Zoveel generaties Oranjes vierden kerst op Het Loo. In de keukens werden grootste banketten bereid, de tuinlieden waren druk om winterse bloemversieringen aan te brengen en het departement van de hofmaarschalk haalde de mooiste damast, serviezen en kristal naar boven voor een koninklijk feestmaal. Dit jaar keert het allemaal terug. De bloemversieringen van toentertijd hangen weer in de koninklijke kapel, het is alsof je kunt aanschuiven bij Emma en Wilhelmina aan hun privésouper en bezoekers krijgen een indruk van hoe koning-stadhouder Willem III en koningin Mary in de zeventiende eeuw, maar ook de jonge prinses Juliana zo’n honderd jaar geleden, hun winters op het Apeldoornse paleis doorgebracht hebben. In Engeland gaan ze nog een stapje verder. Daar worden de paleizen van koning Charles opengesteld in de winter. De grootse zalen van Windsor Castle of het Schotse Holyrood Palace zijn sprookjesachtig opgetuigd. De traditie van kerstbomen gold al lange tijd in Duitsland, waar prins Albert, de man van koningin Victoria vandaan kwam. Hij zorgde ervoor dat het ook in Engeland populair werd. Op Windsor Castle staat de boom zoals Albert hem bedoeld heeft, met echte kaarsjes en snoepgoed, vaak gesuikerde vruchten die met een draadje aan de boom werden gehangen. Voor de Britse royals zorgt kerst ook meteen voor extra inkomsten, waarmee ze onder meer de paleizen kunnen onderhouden. Niet alleen omdat de rondleidingen zo’n 30 euro per persoon kosten, de bezoekers blijven meestal ook nog wel hangen in de shop, om koninklijke kerstcadeaus in te slaan. Als ik Willem-Alexander was, had ik het wel geweten…