Ze is de meest gefotografeerde vrouw van Nederland. Mensen zijn vaak nieuwsgierig naar wat ze aanheeft. Haar kleding wordt bij hoge uitzondering wel eens uitgeleend aan musea, maar de expositie rond haar veertigste verjaardag met haar meest iconische outfits – van postzakjurk en spijkerjasje tot galajurken – was de best bezochte tentoonstelling op Paleis Het Loo ooit. Ik heb het natuurlijk over Máxima. En ik moet toegeven, ze weet me vaak te verbazen en te verwonderen. Zeker als je de kans krijgt de kleding van dichtbij te zien, of van haar ontwerpers tekeningen of detailfoto’s krijgt waarop het minutieuze vakmanschap zichtbaar wordt. Of ze nou voor de zomer in België de ene dag een gloednieuwe, sprookjesachtige jurk draagt en de dag erna met een ruim 12 jaar oude jurk voor de dag komt, ze weet een wow in mij en vele anderen te ontlokken. Maar toen kwam de derde dinsdag van september 2023.
Ik weet niet wat u ervan vond, maar ik heb er eigenlijk geen woorden voor. Niet in de positieve zin. Noem me gerust een oude, conservatieve zuurpruim. Ik heb het over de combinatie die koningin Máxima op Prinsjesdag droeg. Laat ik de kleurcombinatie ‘bijzonder’ noemen. De mantel deed wat seventies aan, door de kleuren en de geschulpte rand. Misschien iets voor een karakter uit een kinderfilm. Maar wat minder voor een koningin als ik het voor het zeggen had. Toen ik aan de rode loper bij de Koninklijke Schouwburg de koningin uit de Glazen Koets zag stappen, kreeg ik kortsluiting. Hé, een ontwerp van Claes Iversen, dacht ik direct. In zijn collectie van verleden jaar met de titel Play. Hij omschreef het als: ‘Het gevoel om spontaan, intuïtief, en ongedwongen een outfit samen te stellen – zoals een kind zich verkleedt met oude spullen uit de verkleedkist – dat is de basis van deze collectie. Een eclectische kakofonie!’ Met het idee dus om onderdelen los te dragen of op andere manieren te combineren. Oké, over smaak valt te twisten, maar dit kwartje was gevallen. Maar ik dacht ook: waarom dit? Waarom nu? Want onder die mantel droeg ze een mooie abrikooskleurige combinatie. De top met broek is écht iets voor Máxima. Maar niet voor Prinsjesdag! Op Prinsjesdag dragen de dames van de koninklijke familie een jurk. Ja, noem me nog maar een keer ouderwets. Zo’n galajurk die het liefst over de grond sleept. Al is gala niet het juiste woord. Toen koning Willem I onze eerste Oranjekoning werd, nam hij de regels grotendeels over van het hof van zijn vader, stadhouder Willem V, die voortborduurde op de regels bij de Franse Zonnekoning. Inclusief de etiquette en regels rondom kleding. Dames aan het hof moesten kortweg een japon met lange sleep en korte mouwtjes dragen, de armen bedenkt met lange handschoenen. Hoe langer, hoe hoger men in aanzien staat. Of denkt te staan. Vier meter voor koninginnen, 3,75 voor prinsessen, dames drie en een halve meter en voor meisjes maximaal 3,25 meter. Een hautaine ambassadeursvrouw zette zichzelf voor schut toen ze er op het paleis achterkwam dat het met een sleep van 4,5 meter toch erg lastig is om achteruit te lopen, om de koningin in de ogen te blijven kijken. Enfin, voor bezoeken buiten de deur waren de regels net wat anders. Voor zo’n toilette de visite volstond een sleep van twee meter, overdag hooggesloten met (half)lange mouwen én natuurlijk een hoed. Onder Wilhelmina werden de sleepjes steeds korter, tot ze rond de Eerste Wereldoorlog nog maar net over de grond sleepten. Daarna werd er verder versoberd, kwamen er middagjaponnen en mantelpakjes. Behalve op Prinsjesdag. De enige dag dat het eeuwenoude voorschrift van toilette de visite nog gebruikt wordt. Natuurlijk, ooit waren broeken bij dames op het paleis ook onbespreekbaar. Beatrix zag Laurentien het doen, Máxima volgde en zo werd de weg vrijgemaakt voor het paleispersoneel en gasten. Tijden veranderen. Maar mag dat ene kledingvoorschrift, alleen op Prinsjesdag, alsjeblieft blijven?

Wie googelt op ‘hoe rijk zijn de Oranjes?’ komt verschillende bedragen tegen. Quote schat het op 1,2 miljard, al vinden ook zij het ‘extreem onduidelijk hoeveel geld ze precies bezitten.’ Toen het Amerikaanse Forbes de Oranjes eens inschatte op 2,5 miljard dollar, klom wijlen prins Bernhard in de pen. Het moest flink naar beneden worden teruggebracht. De inschattingen waren volgens Bernhard ‘belachelijk’. Behalve geld en aandelen hebben de meeste Oranjes nog wat onroerend goed, al spant daarin natuurlijk Margriets zoon Bernhard de kroon. Over kronen gesproken: de kroon die Willem-Alexander voor zich had liggen tijdens zijn inhuldiging, dat is niet per se het meest waardevolle bezit dat hij in de collectie heeft. Een exemplaar van verguld zilver met nagemaakte edelstenen, puur een symbool van staat. Mocht die op een veiling belanden zal de emotionele en historische waarde vooral tellen. Maar over schoonheid ervan valt te twisten. De Oranjes hebben wel wat mooiers in hun collectie. Ze bezitten een indrukwekkende collectie juwelen, grotendeels weggestopt in een stichting, zodat ze als geheel van koning op koning worden overgedragen, zonder bij een erfenis stukken te hoeven verkopen zoals veelvuldig in koninklijke en adellijke families gebeurde. Anders dan de meeste koningshuizen is over de juwelen van onze koninklijke familie niet zo gek veel bekend. De Britten, de Zweden, de Denen, allemaal zijn ze best scheutig met informatie over de glinsterende erfstukken, die van generatie op generatie over zijn gegaan en onderdeel zijn van hun vaderlandse geschiedenis. Ze worden tentoongesteld, besproken in documentaires of uitgebreid beschreven in boeken. Dat is bij ons anders. Het lijkt alsof wat dat betreft de Oranjes het Hollandse credo ‘doe maar gewoon’ aanhouden en liever niet pronken bij het gewone volk dat af en toe best eens zou willen genieten van het sprookje. Sommige juwelen – tiara’s, colliers en broches – waren na vele tientallen jaren in de kluis in de vergetelheid geraakt. Het diadeem met de zogenoemde Huisdiamanten, met als (zeegroene) kers op de taart de Stuartdiamant van zo’n veertig karaat, die alleen al tientallen miljoenen euro’s waard zou zijn. Daarbij speelt mee dat het uniek is dat één familie die bewuste steen al drie eeuwen in de familie heeft. Bij dit soort zaken was ik altijd blij om contact te hebben met juwelenhistoricus en eindredacteur Erik Schoonhoven. Even een berichtje als ik wat meer wilde weten. Soms kort en praktisch. Soms volgde een urenlang gesprek. Soms gewoonweg even samen vergapen aan een verloren gewaand juweel, maar als onderdeel van Máxima’s verschijning plots een nieuw leven had gekregen. Erik deed diepgravend onderzoek, onder meer naar de Franse juwelier Oscar Massin, die onder meer voor juwelenhuis Mellerio werkte. Herinnert u zich het inhuldigingstiara die Máxima droeg? Met de diamanten en prachtige blauwe saffieren? Het zou een ontwerp zijn geweest van Massin. Maar het blijkt dat de Oranjes het lieten kopiëren van diens tekening. Erik kwam er overigens óók achter dat Máxima dat wel eens laat doen: volgens een van zijn bronnen liet Máxima peperdure Parijse juwelen voor een fractie in Brazilië namaken. Erik dook voor Máxima’s inhuldigingstiara onder meer in de archieven van het Koninklijk Huis. Koningin Emma bleek het als kerstcadeau in 1881 te hebben gekregen van koning Willem III. Hij betaalde de Amsterdamse juwelier Vita Israël er 100.000 gulden voor. Al wilde hij er, echt waar, dan wel twee diamanten armbanden bij. Gratis! Erik kwam er na heel wat speurwerk achter dat de juwelenset een knap staaltje samenwerking was van de Haagse hofjuwelier Jac. Vos die het ontwerp en de basis maakte, naar voorbeeld van het Franse origineel, de Amsterdamse juwelier Hoeting die de nieuwe diamanten en saffieren leverde, en Maison van der Stichel die het geheel in elkaar zou hebben gezet. Het originele juweel van Massin is verloren gegaan, maar zijn ontwerp leeft voort in de collectie van de Oranjes, waarbij de herinnering door Máxima levend wordt gehouden. Erik Schoonhoven overleed op 10 augustus jongstleden op 42-jarige leeftijd. Zijn werk, en de herinnering aan hem, zal voortleven.

Als op vrijdagmiddag een medisch bericht van de RVD komt, gaan alle alarmbellen rinkelen. En dat gebeurde eind vorige week dus. Onherroepelijk gaan mijn gedachten terug naar momenten zoals rond de gezondheidstoestand van prins Friso. Die updates gingen door merg en been. ‘Geen verandering’. ‘Nog steeds ongewijzigd’. ‘Stabiel, maar niet buiten levensgevaar.’ Over zijn verhuizing naar het ziekenhuis in Londen, vervolgens een bericht dat hij tijdelijk naar Paleis Huis ten Bosch ging, toen gezocht moest worden naar een plek om hem voor de lange termijn te verzorgen. Hoe het eraan toeging in die maand op het paleis, daarover hebben de Oranjes nooit echt gesproken. Friso had door de gevolgen van zuurstofgebrek na het skiongeluk een minimaal bewustzijn. Maar soms waren er tekenen. Hoopgevende tekenen. Dat hij het contact binnenkreeg, dat er een moment van herkenning was. Mabel en de kinderen beleefden die zomer een intense maand op Paleis Huis ten Bosch, waarbij Friso zo veel mogelijk deel uitmaakte van het gezin. Hoe het afliep weten we allemaal. Ruim een maand nadat hij vanuit Londen naar Den Haag kwam, overleed hij. Weer een communiqué van de RVD. Dat woord is typisch jargon dat ik eigenlijk alleen maar verbind aan ernstige mededelingen van de Rijksvoorlichtingsdienst. Ik heb even teruggekeken: de laatste keer dat de commmunicatiemedewerkers dat woord gebruikten, was bij de dood van Friso. Elke medisch momentje van wijlen prins Bernhard leek ook per communiqué te worden medegedeeld aan het volk. Een dagelijks bericht vanuit het ziekenhuis over de toestand van de man van toenmalig prinses Juliana was geen uitzondering. In 2000 – ruim vier jaar voor zijn dood – lag Bernhard een tijdje in het UMC in Utrecht. Een lijstje met (bijna) dagelijkse updates is nog op de site van het koningshuis te vinden. Soms vier berichten binnen 24 uur. Een totaal andere situatie, maar toen Amalia vorig jaar op krukken liep tijdens een privétripje naar Lech, kwam er juist geen communiqué. De RVD meldde me toen dat er niets werd medegedeeld omdat Amalia’s publieke optredens daardoor niet in het gevaar kwamen. En inderdaad, dat is zo, omdat de prinses toen (en nu eigenlijk nog steeds) geen eigen agenda voert. Maar hé, het is wél onze toekomstige koningin. Voor prins Bernhard gold het indertijd eigenlijk ook, zijn agenda kwam ook niet in het geding. Maar het lijkt alsof de oudere generatie, wat ook te zien is bij de royals in landen om ons heen, eerder geneigd is om zulke dingen te delen. Dat het erbij hoort dat het land weet hoe het met zijn koningshuis voorstaat. Royals en volk delen in vreugde en verdriet in het leven, met rouwen en trouwen. Ik moet bij zulke communiqués ook altijd denken aan één ander bericht. Beatrix was gevallen en brak haar jukbeen. ‘Na een onfortuinlijke val in huiselijke kring’, meldde de RVD. Keukentrapje op Paleis Huis ten Bosch, speculeerde men op Twitter. Daar woonde ze toen nog, net koningin af. Maar het was september. Op jachtslot Het Oude Loo in Apeldoorn, het pittoreske kasteeltje in de bossen achter Paleis Het Loo, worden dan in de weekenden gezellige partijen gegeven. Jachtfestijnen. Onder kaarslicht. Heerlijk eten op tafel. Iedereen kan blijven slapen. En de drank vloeit rijkelijk. En zo zou het zijn gebeurd, meldde een aanwezige toen. Een misstapje van de wenteltrap, plat op de ijskoude stenen vloer. Aangezien Het Oude Loo door ons staatshoofd wordt gehuurd, sprak men over ‘huiselijke kring’, om niet veel meer te hoeven uitleggen. Dit keer was het prinses Margriet die met vreselijke pijnen moest melden dat ze deze week niet naar haar afspraken kan komen. Een acute rughernia speelt haar parten. Gelukkig kan ze thuis op Huis Het Loo herstellen. Veel sterkte, want dit kan nog wel even duren. En ook voor Pieter natuurlijk veel sterkte… want de krasse tachtigers trekken er liever op uit dan dat ze bij elkaar op de lip zitten.

Ieder land krijgt de koning en koningin die ze verdienen. Ik hoor het iemand zeggen in het publiek op de markt van Brussel tijdens het staatsbezoek van Willem-Alexander en Máxima vorige week. Ons koningspaar staat gebroederlijk naast dat van hun op het balkon van het stadhuis. ‘Máxima! Máxima! Máxima!’ Het moet wat ongemakkelijk zijn voor het viertal op het balkon, lijkt me zo. Niemand die om Filip roept of Mathilde. Ik heb de twee koningsparen drie dagen van nabij kunnen observeren tijdens het bezoek. Op de grootse avonden van staatsievertoon, zoals het staatsbanket, of op bezoekjes die de koninginnen afzonderlijk van hun mannen hebben afgelegd. Wat vooral opvalt: Máxima en Mathilde mogen elkaar graag. Ze praten honderduit. Of is het vooral Máxima die aan het woord is? Met een collega bedenk ik waar de twee het over zouden hebben. Voorafgaand aan het diner schudt het koninklijk kwartet talloze handen van de mensen die mee-eten. Soms zullen Máxima en Mathilde het vast hebben over de gast die voorgesteld zijn. ‘Het bespreken van karakters van anderen’, zou je het keurig kunnen omschrijven. Maar het zou me niets verbazen als – tussen 135 handen door – er vooral een lopend gesprek wordt gevoerd, dat steeds wordt onderbroken door een hand. ‘Ja, onze middelste wordt volgende week achttien dus we vieren… – dag meneer Vermeulen, leuk om u hier te zien. Ja, dank u wel, vandaag is het Jan Taminiau, maar morgen draag ik weer iets van Natan – … dus mocht je zaterdag tijd hebben, dan zou het leuk zijn als je ook – dag mevrouw, hoe maakt u het?’ Sommigen vonden het opvallend om de twee koninginnen Frans met elkaar te horen spreken. Het verbaast mij eerlijk gezegd niet. Tijdens VN-reizen aan onder meer Senegal en Marokko merkte ik ook al hoe vloeiend ze in de Franse taal is. Ook Mathilde voelt zich in het Frans comfortabeler dan in het Nederlands en ik heb de indruk dat dat voor Máxima ook geldt. Het is ook niet gek, het Frans ligt dichter bij het Spaans. De twee praten honderduit, ook als ze na afloop koffie drinken in een sprookjesachtige serre vol tropische planten. Willem-Alexander en Filip mengen onder de gasten, terwijl M&M niet bij elkaar zijn weg te slaan. Toch zijn de twee uit een compleet ander hout gesneden, net zoals de koningen dat zijn. Filip is timide, Willem-Alexander joviaal. Zijn grappen gaan soms wat ver en zijn ongemakkelijk voor Filip. Tegen een vrouw aan tafel: ‘U was extreem duidelijk, maar we hebben gewoon niet geluisterd.’ Misschien kwam toen de rebelse jongen in Willem-Alexander naar boven. Ik kan het me wel voorstellen als je drie dagen moet optrekken met een collega als Filip. Bij het volksbad – zo noemen ze in België het ontmoeten van de menigte – valt het ook op dat Filip wat afstand van zijn collega houdt. Door het geven van twee handen tegelijk is hij er sneller doorheen. En als hij te dicht bij collega WA zou blijven, zou hij wellicht óók slachtoffer van selfies worden. Niets voor hem. De mensen die ik spreek, zijn vol lof over Willem-Alexander en Máxima. Zo uitbundig, joviaal. Maar ruilen? Dat willen ze niet. Het zou niet werken, denkt men. Mathilde zit vol empathie en is een geboren koningin. ‘Ze heeft maar één gezicht en speelt geen rol, zoals jullie koningin dat wel doet,’ zegt een van de Vlamingen. Toegegeven, Mathilde is van adel, is stukken minder uitgesproken dat onze Máxima. Zoals de Belgen zelf ook minder uitgesproken zijn dan wij ‘Hollanders’. De twee vorstinnen dragen dan wel allebei kleding van Natan, soms zelfs vrijwel identieke stukken, ze drágen het anders. Dat zegt ook Edouard Vermeulen, hoofd van het modehuis. Máxima is wat gedurfder, onder meer in kleuren. Maar dat is niet het Nederlandse, maar de latina in haar. Ze komen misschien wat saaier over, het Belgische koningspaar, ik ben ze na drie dagen wel meer gaan waarderen. Waar Máxima zelf meer op de voorgrond staat, zie ik hoe Mathilde haar man soms moed inspreekt. Kleine, lieve momentjes om haar man de power te geven. Waar wij ‘Je Maintiendrai’ hebben staan als wapenspreuk – ik zal handhaven – hebben de Belgen ‘L’Union fait la force’. Eendracht maakt macht. Het Belgische koningspaar is de vleesgeworden wapenspreuk om de verdeelde Belgen bijeen te houden. Hún populariteit is de laatste jaren omhooggeschoten…

Vandaag wordt prinses Alexia 18. De middelste van het gezin van het koningspaar is dan officieel volwassen. Ze is net weer terug op Paleis Huis ten Bosch, na twee jaar in Wales op school te hebben gezeten. Alexia geniet nu van de vrijheid, terug onder haar vriendinnen met wie ze een tour door Europa maakte, maar ze zal ook nog even in spanning zitten over haar toekomst. Ze weet namelijk nog niet of ze het gehaald heeft of niet. Haar toetsen zijn namelijk net als die van de anderen anoniem verstuurd naar leraren in het buitenland, zodat ook die niet weten of een prinses de examens heeft gemaakt of een willekeurig ander meisje. Dat ze met een diploma op de foto stond bij haar afzwaaiceremonie op de school, waar ook Willem-Alexander, Máxima en Ariane bij waren, wil dus niet heel veel zeggen. Het was een soort bewijs van twee jaar lang allerlei vakken te hebben gevolgd, te hebben gedebatteerd, vrijwilligerswerk te hebben gedaan. Maar ook: twee jaar de douche te hebben gedeeld met haar huisgenoten, gekookt en schoongemaakt te hebben in hun appartement en urenlang te hebben moeten blokken binnen de middeleeuwse schoolmuren. Er was natuurlijk ook een andere zijde.

Foto: Frank Ruiter. © RVD

We hebben ook – stiekem – foto’s kunnen zien van een feestende Alexia. Volgens sommigen was het rebelse karakter van de prinses de reden dat Willem-Alexander en Máxima hun dochter naar Wales ‘gestuurd’ zouden hebben. Mij is echter verzekerd dat dat niet het geval is. Sterker nog, vooral Máxima zou haar dochter wat meer vrijheid hebben gegund. Want hoeveel vrijheid heeft een prinses in Den Haag nou eigenlijk? Ik weet niet hoeveel foto’s ik in de loop der jaren van ouders heb gekregen, van de koninklijke klasgenoot van hun zoon of dochter. En het aantal verhalen over de prinsessen die moeders van hun kinderen hebben gekregen, zijn helemaal ontelbaar. De meeste gaan toch wel over Alexia. ‘De rebelse prinses’ wordt ze tot in Argentinië aan toe genoemd. Over vriendjes en geflirt, over uitgaan en sigaretten, of bijbaantjes en haar hobby’s. Ongetwijfeld vonden de ouders de verhalen spectaculairder dan Alexia’s vriendinnen en schoolgenoten. Dat besef van Alexia’s leeftijdsgenoten zal inmiddels wel wat zijn veranderd. Als ze bijvoorbeeld in Groningen wil gaan studeren – een gerucht dat al lange tijd gaat – dan zou dat natuurlijk heel wat aandacht opleveren. We zagen het al toen duidelijk werd dat Amalia in Amsterdam ging studeren. Niet voor niets dat dat pas bekend werd gemaakt nadat de inschrijvingstermijn voorbij was. Maar toen bekend werd dat ze lid zou worden van het studentencorps, zorgde dat voor extra lange rijen. Het koningshuis mag dan wel minder populair zijn onder jongeren, kunnen vertellen dat je elk weekend een biertje doet met de kroonprinses is tóch een leuk verhaal. En wie weet word je wel beste vriendinnen óf een toekomstige prins? Die droom van Amalia viel in elk geval in duigen. Een normaal studentenleven zat er voor haar niet in, mede door de ernstige bedreigingen door de georganiseerde misdaad. Gelukkig kon Willem-Alexander even later melden dat zijn andere dochters nog wél gewoon ‘fluitend door het leven’ kunnen gaan. Nou is een Amsterdams grachtenpand ook wel even andere koek dan een vesting als Paleis Huis ten Bosch of een campus in Wales. Wat is dan de beste keuze voor Alexia? Tóch naar Groningen? Van een beetje aandacht is ze niet vies, zo is wel duidelijk. Ze treedt graag op, poseert graag, staat graag in de belangstelling. Mij is ter ore gekomen dat ze misschien de droom van oudste zus Amalia gaat najagen. Een jaar ertussenuit. Dat tussenjaar van Amalia viel in duigen. Ze wilde toen ‘gave stages’ in binnen- en buitenland doen en gaan reizen. De uitwerking viel wat tegen, omdat corona roet in het eten gooide. Voor haar ontwikkeling zou het goed zijn, een jaar onder de radar, buiten de priemende Nederlandse ogen. Van de andere kant: ik denk dat velen met mij ook nieuwsgierig zijn als buitenlandse media haar tóch spotten, zoals toen ze rond oud en nieuw in een club in Buenos Aires de bloemetjes buiten zette…

Dat koningin Máxima geregeld winkelt bij modehuis Natan in Brussel, of langsgaat bij Jan Taminiau en Claes Iversen, dat is geen geheim. Ik denk dat u niet al te verbaasd bent over deze informatie. Privé draagt onze koningin geregeld ook andere merken. Bekende internationale namen, die ze als koningin minder snel draagt. Soms krijg ik foto’s toegestuurd van Máxima in haar vrije tijd. Foto’s die we helaas niet mogen plaatsen. Je zou misschien verwachten dat als Máxima op een Amerikaanse luchthaven is voor een privétrip, dat ze wat ingetogener zou zijn, om minder op te vallen in de menigte. Maar niets is minder waar. Of als ze voor een privébezoekje naar een museum gaat met een vriendin. De casual Máxima is juist die uitbundige Máxima die we niet al te vaak te zien krijgen. Met wijde mantels of extravagante prints, van de dure Italiaanse luxemerken, zoals Gucci of Dolce & Gabbana. Ik vind dat ze er in haar vrije tijd vaak nog wel opvallender uitziet dan wanneer ze als koningin op werkbezoek gaat in eigen land. Dat is ongetwijfeld haar Zuid-Amerikaanse voorkeur die dan naar bovenkomt. Ze is niet altijd zo geweest.

Als jonge Máxima was ze onzeker omdat ze zo lang was. Ze liep letterlijk gebukt om minder op te vallen. En gelukkig maar dat ze heeft omarmd dat ze zo lang is. Koning Abdullah van Jordanië kon het niet laten er laatst nog een grapje over te maken. Ons koningspaar en Amalia waren te gast op het huwelijk van zijn zoon, kroonprins Hussein en kroonprinses Rajwa. En daar hoort voor ouders van het bruidspaar natuurlijk bij dat er een eindeloze rij handjes wordt geschud. En dan vallen Willem-Alexander en Máxima toch wel op, die richting de een meter negentig gaan. Máxima moest er wel om lachen dat Abdullah er na de twee kussen wat over zei. Ja, zij en Willem-Alexander vallen onder de langste royals ter wereld. En Abdullah is misschien een van de kleinste, ruim een kop kleiner dan ons koningspaar. Ook zijn vrouw is langer dan hij en soms wordt dat wel eens creatief opgelost voor foto’s. Dan zijn ze plots ongeveer even lang. Máxima kreeg ook veel reacties op de jurk die ze droeg op het gala in Jordanië. Het was even een raadsel waar de oosters ogende japon vandaan kwam. Het bleek niet uit de contreien van het huwelijk zelf te komen, maar van een luxemerk uit Pakistan. Dat is niet om de hoek natuurlijk. Máxima was er in 2019 voor een bezoek namens de Verenigde Naties. In zulke landen krijgt ze van de kleine ondernemers die ze spreekt, geregeld wat aangeboden en dat neemt ze eigenlijk nooit aan. Dan stelt ze voor: laten we samen ermee op de foto gaan. Dan kan de ondernemer die foto gebruiken voor zijn of haar eigen publiciteit. Én het voorkomt natuurlijk vragen. Tijdens haar VN-bezoek aan Pakistan ontmoette ze een onderneemster, kledingontwerpster Mahpara Khan. Ze maakt vooral trouwjurken. Terwijl de twee in gesprek waren, zag Máxima in de hoek een japon staan. Niet helemaal geschikt voor haar als koningin, een kort topje en een zwierige rok, met de buik ontbloot. Typisch voor daar, maar minder voor Máxima. Hoe leuk is het voor die ontwerpster dat er uiteindelijk een opdracht uit is voortgekomen. Het heeft even moeten duren, want vier jaar na het bezoek kwam de jurk ten tonele in Jordanië. Hopelijk heeft koningin Máxima nog meer van zulke verrassingen voor ons in petto. Onlangs sprak ik iemand uit de hofhouding en die vertelde me dat niet alleen Beatrix, maar ook Máxima geregeld na reizen thuiskomt met stoffen. Zo kwam ze na een reis naar India ook thuis met een prachtige roze sari, die Jan Taminiau omtoverde van onmogelijk ingewikkelde sari tot draagbare jurk. Die kledingkast van Máxima, die moet inmiddels toch uit zijn voegen barsten van de prachtige outfits?

De Oranjes hebben generaties lang zorgvuldig geprobeerd een bepaald imago op te bouwen. Hardwerkend, inzettend voor de samenleving, niet te volks of te gewoon, maar toch benaderbaar. Een vleugje sprookje en theater, maar niet te veel. Geen jetset, maar koninklijk. Ver weg van het celebrity-gedrag. Van de Oranjes zien we niet zo gauw de glamoureuze shootszoals waar de Deense royals of die van Monaco soms wel eens voor poseren. Dat is niet het plaatje dat ze willen neerzetten. Bij hoge uitzondering eens een majestueuze shoot voor een bijzonder jubileum. Voor de rest vooral beelden van zakelijke bezoeken, het koningspaar in gesprek met het volk. Heimelijke foto’s van dure vakanties, bijvoorbeeld van Máxima in bikini op de koninklijke speedboot? Daartegen is hard opgetreden. Er werden rechtszaken gevoerd. Als Máxima had gewild dat heel Nederland, of de hele wereld, haar in zwemkleding had gezien, zou ze wel op de zomerfotosessie een waterfestijn hebben georganiseerd met haar dochters. Dat had ongetwijfeld de mooiste beelden opgeleverd die zelfs over een eeuw nog voor gesprekstof zorgen. De pers natgespoten met een waterpistool door de koning in zijn speedo, Alexia die waterballonnen naar de andere kant van het door de RVD gespannen koordje had gegooid. Het is allemaal niet aan de orde. Dit is niet bepaald het beeld dat de leden van het Koninklijk Huis van zich willen laten zien. Het leidt af van hun werk en hun boodschap. Als ik voor mezelf mag spreken, zou ik me overigens absoluut niet prettig voelen om zo in mijn zwembroek in de kijker te staan. Ieder heeft zo zijn onzekerheden. Ik kan me voorstellen dat als stiekeme foto’s worden gepubliceerd, dat nog erger is. Wellicht kent u de foto’s van koningin Máxima in en om Griekse wateren in haar bikini. Dat was niet een officiële fotosessie. Iedereen zal zeggen dat Máxima trots mocht zijn. Maar wie de foto’s publiceerde, kreeg een advocaat van het koningspaar op zijn dak. Een schending van de privacy. Waar de Oranjes in de tijd van Juliana nog relatief voorzichtig omgingen met de band met de media, wordt nu harder opgetreden. In Juliana’s tijd voeren Nederlandse paparazzi op bootjes voorbij de villa in Porto Ercole. Deze paparazzi hadden in plaats van de kiekjes van het brave fotomoment ineens leuke foto’s van Bernhard in zwembroek en Beatrix en Margriet in hun badpak. De Oranjes waren er niet blij mee, maar hielden zich gedeisd. Dat veranderde toen prinses Caroline van Monaco doorprocedeerde tot aan het Europees Hof. Daaruit is de mediacode van de Oranjes ontstaan en zijn heel wat juridische brieven gestuurd en rechtszaken gevoerd in naam van Oranje. Het maakte het misschien wel saaier. Dan is daar nu Eloise, de dochter van prins Constantijn en prinses Laurentien. Ze is de eerste in de familie die daadwerkelijk een verdienmodel heeft gemaakt van het hebben van de achternaam Van Oranje. Van het feit dat ze vijfde in lijn voor de troon is, of kleindochter van Beatrix of het nichtje van de koning. Was ze dat allemaal niet, dan had ze nu geen 363.000 volgers gehad natuurlijk. Of werd ze niet gevraagd voor een programma als Het Perfecte Plaatje. ‘We zijn in koninklijk gezelschap’, introduceerde de presentator de gravinfluencer. Het valt niet te ontkennen dat ‘het koninklijke’ de kruiwagen is voor Eloise. Het is verfrissend dat ze in de uitzending in badpak te zien is. Niets mis mee! Veel respect voor haar durf. Bovendienis het haar leven en ze moet zelf voor haar inkomen zorgen. Maar alles bij elkaar pakt ze het heel anders aan dan het beeld dat haar familie zorgvuldig opbouwde. Zou ze daar rekening mee houden? Zelf ziet ze zich niet als royal, de troon lijkt voor haar mijlenver. Ze is vooral een celebrity. Maar wat gebeurt er als ze net als andere BN’ers binnenkort op de foto wordt gezet als ze met Constantijn en Laurentien – trots op hun dochter – op het strand ligt te chillen? Zou ze als een Oranje leeuw brullen om haar privacy óf omarmt ze alle kanten van de roem?

Deze column verscheen in Weekend

Ieder jaar vergis ik me er weer in. Die weken rond Koningsdag en 4 en 5 mei, ze zijn altijd drukker dan ik me vooraf veronderstel. Want van de ene kant denk ik: dat kunstje ken ik na 13 jaar wel. Elke stad denkt voor Koningsdag het wiel opnieuw te hebben uitgevonden, maar de basis is en blijft hetzelfde. Het is daarom dat ik zowel met zin als stiekem ook wat tegenzin naar die dag uitkijk. Sinds jaar en dag loop ik op onze nationale Feestdag mee op de route van de koninklijke familie. Achter de koninklijke bezemwagen aan, afwisselend Constantijn en Laurentien en Maurits en Marilène. Om beurten worden we in kleine groepjes mee naar voren genomen om het koninklijk gezin meer in actie te kunnen zien.

Koningsdag in Rotterdam. Foto: RVD

De dag begint voor mij niet om 11 uur als de koninklijke bus voor mijn neus stopt, maar (veel te) vroeg in de ochtend als ik naar Rotterdam rijd. Daar moet dan op de ene locatie een polsbandje worden opgehaald, als herkenning dat ik mee mag op de route. Vervolgens vindt het verzamelen en de briefing op een heel andere plek plaats, in hartje centrum. Onderweg van A naar B sijpelde het nieuws door dat prinses Alexia er niet bij zou zijn en word ik gebeld door de ochtendshow van NPO Radio 2, om een update te geven over wat de Rotterdammers – en de mensen voor de buis – te wachten stond. Mijn dag eindigde ergens rond middernacht, toen ik weer thuis was nadat de heren van Vandaag Inside me het vuur aan de schenen hadden gelegd. Tussendoor heb ik nog Spaanstalige media te woord gestaan, ook zij zijn geïnteresseerd, en was ik ook nog te zien in Editie NL en een speciale uitzending van Blauw Bloed over het tienjarig koningschap. Die waren gelukkig van tevoren al opgenomen, naast andere optredens voor radio en tv die ik de dagen ervoor uit enthousiasme ‘wel even’ in de agenda had gezet. Tijd om bij te tanken na zo’n lange Koningsdag is er niet echt. Ik dacht na die feestelijke werkdag een dagje ertussenuit te piepen, maar toch staat dan de telefoon alsnog roodgloeiend. Een interview met Een Vandaag over de aanstaande kroning van Charles bijvoorbeeld. En het Utrechtse Radio M wil ook graag nog even live op de radio terugblikken. In het weekend stroomden langzaam berichten binnen van Buckingham Palace, vol met details over de kroning. Dat Charles en Camilla voor een deel tronen en mantels van Elizabeth en haar vader hergebruiken bijvoorbeeld. Ik vind het heerlijk, zulke details over de ceremonie op 6 mei, waarvoor tout royale naar Londen afreist, inclusief onze koning en koningin. En zulke iconische momenten, net als de inhuldiging van koning Willem-Alexander 10 jaar geleden, die vind ik fantastisch. Enerzijds is het jammer dat Willem-Alexander en Máxima op 5 mei niet bij de receptie op Buckingham Palace kunnen zijn. Ze hadden natuurlijk al het bevrijdingsconcert op de Amstel in Amsterdam in hun agenda staan. Het leuke is dat daardoor Beatrix en Amalia samen gaan. Samen als symbool van het verleden en de toekomst van de Nederlandse troon. Het liefst zou ik daarbij zijn, maar dat mag helaas niet. En daarom kies ik eens voor wat anders. Ik ga niet naar het koningspaar op 5 mei, maar naar Pieter van Vollenhoven. De 84-jarige echtgenoot van prinses Margriet neemt sinds jaar en dag het bevrijdingsdefilé in Wageningen af, bij Hotel de Wereld, waar op 5 mei 1945 het officiële einde van de Tweede Wereldoorlog werd gemarkeerd. Na al die jaren het programma van eerst koningin Beatrix en later van koning Willem-Alexander en koningin Máxima te hebben gevolgd, ga ik tóch nog eens iets ‘vernieuwends’ doen… Ik kijk ernaar uit! En daarna is het natuurlijk alsnog geen rust, met de kroning van Charles de dag erna en de hele nasleep die zal volgen. Ook daar kijk ik naar uit!