Staat ie al? In mijn omgeving was het zo’n beetje na ‘hoe is het?’ de meest gestelde vraag afgelopen weken. Halen we de boom steeds vroeger in huis, of ligt dat aan mij? Misschien is dat dezelfde discussie als wanneer de eerste kruidnoten in de schappen liggen. Toch viel het me op dat behoorlijk wat mensen al in november de kerstboom in huis hebben gehaald. En dat werkt aanstekelijk, die plaatjes op sociale media van bekenden die hun huis versieren. En zeg nou zelf, de sfeer in het land is op het moment niet al te warm, dus waarom niet wat extra gezelligheid creëren, veilig binnen onze eigen muren? Ik geef het toe, ook ik ben half november al gezwicht. Amper terug vanuit Aruba, waar ik prinses Beatrix een week had gevolgd, kwam ik terug in de Hollandse kou en had ik zin in wat mentale warmte. Maar door alle drukte heb ik nu een kale boom met lampjes staan, de ballen staan er al weken werkeloos naast. Inmiddels hebben ook Willem-Alexander en Máxima hun boom staan. Althans: voor Paleis Noordeinde en Paleis Huis ten Bosch staan metershoge bomen, terwijl traditiegetrouw de boom in de woonkamer pas op kerstavond wordt opgetuigd en de kaarsjes – ja, kaarsjes! – worden aangestoken door de pater familias. Het was koningin Emma die kerst eigenlijk aan op de paleizen introduceerde, met Duitse tradities. Want daarvoor werd kerst niet echt gevierd. Het waren opvallend genoeg eigenlijk steeds de Duitse partners die hun gebruiken meenamen naar de Nederlandse. Zo komt het versieren van de boom met alleen maar engelenhaar, helemaal vol, zoals Willem-Alexander en Máxima dat nog steeds doen, van prins Bernhard. Op Soestdijk deed hij dat ook altijd al. Ik ben eerlijk gezegd wel benieuwd welke Argentijnse tradities Máxima heeft ingebracht sinds zij haar intrede maakte bij de Oranjes. Ongetwijfeld zijn dat recepten van haar familie die nu onderdeel zijn geworden van de familietraditie. Ik zou toch graag een vlieg op de muur zijn tijdens de kerst, om te zien wat voor kerstcadeaus er worden uitgedeeld en hoe feestelijk het er an toe gaat. Op Paleis Noordeinde zal zo richting het eind van het jaar heel wat minder bedrijvigheid zijn. Meer en meer personeel dat met vakantie is, geen grote ontvangsten en afspraken meer. Hoe leuk zou het zijn als het koningspaar hun werkpaleis ook in de kerstvakantie zou openstellen, net als ze tegenwoordig in de zomermaanden doen, maar dán in kerstsfeer. Mooie bomen in alle zalen, feestelijk gedekte tafels, guirlandes door het trappenhuis. Ik denk dat het veel bezoekers zou trekken en daarmee ook Den Haag een boost zou geven. Maar helaas. Koning Charles doet het, in navolging van zijn moeder, wel. Wie Windsor Castle bezoekt, wordt ondergedompeld in koninklijke kerstsferen, compleet met een optreden van een koor. Gelukkig is er een alternatief voor ons Nederlanders. Die negen meter hoge boom bij Paleis Huis ten Bosch? Die valt in het niet bij die van Paleis Het Loo, van maar liefst 12 meter. Niet alleen is het hele paleis inmiddels in het licht gezet, langzaam komen ook de prachtige stijlkamers in kerstsferen. Versierde kerstbomen, de mooist gedekte tafels, maar ook cadeaus en kleding van de Oranjes maken Paleis Het Loo misschien wel mooier dan ooit. En dat in combinatie met de nieuwe, ondergrondse uitbreiding, waar de sfeer weer compleet anders is. Willem-Alexander deed de heropening van het paleis enkele maanden geleden, toen dat nieuwe gedeelte voltooid was. Máxima kwam ook al even langs en ook Beatrix is naar verluidt al meermaals langs geweest. Misschien een leuk idee voor het koningspaar om hun dochters deze kerstvakantie mee te nemen? Even lekker als gezin op pad, nadat ze het grootste deel van het jaar in het buitenland zijn geweest. En wie weet doet Amalia inspiratie op voor haar toekomstige tradities. Laat u het me even weten als u ze spot?

Wat u vindt van de verkiezingsuitslag weet ik niet, maar het ligt niet aan het koningspaar. Niet direct althans, want zij maken nooit gebruik van hun stemrecht, om zo neutraal te kunnen blijven. Aangezien stemmen in Nederland geheim is, ‘zou dit kunnen leiden tot speculaties op welke partij de koning stemt,’ zegt de RVD. En ook Amalia heeft niet gestemd, zo bevestigt de RVD aan mij. Ook zij wil graag boven de partijen staan. Dat tekent natuurlijk wel voor de prinses. Ze heeft van jongs af aan al laten merken niet zomaar partij te willen kiezen. ‘Daar kan ik nog niet over oordelen, want ik heb nog niet alles gezien,’ reageerde ze gevat toen haar werd gevraagd wat ze het leukst vond tijdens Koningsdag. Ze heeft er oog voor om ook naar de mensen om te kijken die vergeten worden. Dat viel me ook eens op tijdens zo’n Koningsdag ergens in het land. Ze ging juist naar die paar mensen doe die in een rolstoel zitten en weggestopt waren en eigenlijk nét niet op haar route waren. Dat is denk ik al acht, negen jaar geleden. Een goeie eigenschap voor een koningin, dacht ik nog. Het was de kracht ook van koningin Elizabeth en een eigenschap die koning Charles niet bezit. We kunnen Elizabeth zo uittekenen in het pastelkleurige palet, konden het bijna niet voorstellen zonder haar, maar eigenlijk wisten we best weinig over haar. Haar opvattingen kennen we eigenlijk totaal niet. Hoe anders is het bij Charles, van wie heel wat memo’s en briefjes naar ministers zijn uitgelekt als de toenmalige prins het ergens niet mee eens was. En dat is een onhandige positie als je er voor iedereen in je koninkrijk wilt zijn. Ik vind mijn werk fantastisch, maar ik kan niet zeggen of ik voor de monarchie of voor een republiek ben. Wel ben ik ervan overtuigd dat de constitutionele monarchie misschien wel de beste staatvorm kán zijn. Mits de juiste persoon daar zit. En daar zit natuurlijk het probleem, die persoon heb je niet voor het kiezen. Dat is in principe de oudste van de oudste, uit die familie met het blauwe bloed. Natuurlijk is dat geen voorwaarde om capabel te zijn om een land te regeren. Maar ik denk ook niet dat een koning per se het gymnasium en de universiteit moet hebben doorlopen. Sociale voelsprieten zijn vooral belangrijk, het kunnen verbinden, het grotere geheel kunnen bekijken. Het gaat niet om jou en je mening, of om je politieke kleur, maar dat je er bent voor je ‘onderdanen’. Dat je hele leven in dienst staat van het volk. Dat is nogal een opgave natuurlijk die je misschien niet ongevraagd in iemands schoenen kunt schuiven. Maar er staan natuurlijk ook weer heel wat privileges tegenover. Máxima had de keuze, Amalia eigenlijk niet. Ondertussen, bij het ter perse gaan van Weekend, heeft de eerste verkenner in de formatie voor een nieuw kabinet het bijltje erbij neer moeten gooien. De vorige formatie duurde op een haar na 300 dagen. Dat kunnen we niet gebruiken. Er is werk aan de winkel, daar zijn alle partijen het over eens. In 2010 werd de rol van de koning, toen nog koningin Beatrix, uit het proces geschrapt. Het is natuurlijk geen garantie dat er sneller een nieuwe bordesfoto kan worden gemaakt, maar toch lijkt het me geen gek idee om als het, laten we zeggen, na 3 maanden nog niet gelukt is, de koning in te schakelen. Ook hij is een leven lang opgeleid om er voor alle Nederlanders te zijn. Het gaat niet om zijn mening, maar wel om de mogelijkheid om wat te bewegen bij de partijleiders. In het belang van alle Nederlanders. En niet alleen die op een winnaar hebben gestemd. Dat 2,4 miljoen mensen op één partij hebben gestemd, wil niet zeggen dat de belangen van de 15,5 miljoen anderen mogen worden vergeten. Wat mij betreft kloppen ze snel aan op Noordeinde, al is het maar om Willem-Alexander partijen samen te brengen.

Toen ik mijn werk als koningshuisverslaggever begon, was Peter van der Vorst  dé royaltydeskundige van ons land. Maar langzaam maar zeker vond hij het onderwerp minder leuk. Dat had ongetwijfeld te maken met een akkefietje dat hij en Willem-Alexander hadden. Dat hij steeds minder op had met het koninklijke onderwerp, liet hij mij ook merken. Wat vind je er nou toch leuk aan? En hoe lang wil je dit nog blijven doen? Zelf verruilde hij het koningshuis voor entertainment bij RTL Boulevard, ging eigen programma’s maken en is nu uiteindelijk directeur van RTL geworden.

Zulke grote ambities heb ik eerlijk gezegd totaal niet. Ik geniet eigenlijk nog elke dag van mijn werk. Niet alleen omdat je – soms – met onze royals kunt spreken. De ene dag lukt het je een kort gesprekje met koningin Máxima te hebben, het ander moment is het juist een minister. Vorige week trof ik Micky Adriaansens, de minister van Economische Zaken, die veel met Máxima heeft samengewerkt. Leuker zijn misschien nog de gesprekken met royals die geen troon meer hebben en vrijer durven te spreken. Of juist de mensen aan de zijlijn, die het koningschap bij wijze van spreke mede mogelijk maken. Bovendien zorgt mijn werk ervoor dat je op de leukste plekken komt. Zonder ons koningspaar was ik nooit over de waddeneilanden gevlogen in een legerhelikopter. Dan had ik waarschijnlijk nooit één voet gezet in het paleis van de Turkse president en had ik ook de opgezette witte leeuwin van de Senegalese president nooit gezien. Of het opgezette fabeldier in het paleis van koningin Margrethe. Dat zijn natuurlijk allemaal uitzonderingen, want ik sta vaker in de stromende regen in een Nederlands dorp of stad waar onze koning of koningin langskomen. En ook op staatsbezoeken is het niet alleen pracht en praal, want in India stonden we ook op ons paasbest bij het borrelende, stinkende open riool van Delhi. We moesten er achteraf allemaal om lachen, maar de geur zullen we van ons leven nooit vergeten,. Maar juist die veelzijdigheid van mensen en plekken maakt het werk ook ontzettend leuk. Onlangs was ik op Paleis Noordeinde, het werkpaleis van de koning en koningin in hartje Den Haag. Niet voor een koninklijk ontvangst of prijsuitreiking, nee, ik was op Paleis Noordeinde. Letterlijk. Er bovenop! Op dit moment worden de zonnepanelen daar gelegd. In eerste instantie was het uitgesloten dat ze er zouden komen. Willem-Alexander wilde ze ook graag op Paleis Huis ten Bosch, maar dat plan is vrijwel meteen afgeschoten. Want ja, een monumentaal pand met zulke blinkend zwarte panelen, dat zou geen gezicht zijn en het idee werd al gauw weggewuifd. Op Paleis Noordeinde bleek het toch te kunnen. Via de prachtige gangen van het paleis kwam ik op een zolder en uiteindelijk op het dak, met het prachtige uitzicht over Den Haag, met zijn mooie kakafonie van moderne en historische gebouwen. Wie beneden staat, heeft geen idee dat hier 183 panelen liggen die uiteindelijk voor een derde van de energie kunnen gaan zorgen van het werkpaleis. Voor de kerst moeten ze actief zijn. Dat Willem-Alexander ze wil, is dus nog geen uitgemaakte zaak. Het is niet zijn paleis, maar van ons allemaal. De Staat, of eigenlijk het Rijksvastgoedbedrijf is eigenaar en bepaalt. Gelukkig maar dat Willem-Alexander heeft doorgezet en zijn energie eraan heeft besteed, zodat ze alsnog hebben onderzocht wat er mogelijk is. Want het heeft voor zo’n eeuwenoud gebouw, met oude houten dakconstructies, best wat voeten in aarde gehad. Maar dan heeft Willem-Alexander dan nu wel de primeur: Paleis Noordeinde is daarmee het eerste monument van de staat dat zonnepanelen heeft gekregen. Maar Paleis Huis ten Bosch heeft geen platte daken. Zou Willem-Alexander een stuk tuin willen opofferen voor een zonneveld? Hij is in elk geval bezig met zonnepanelen op De Horsten, maar dat is natuurlijk zijn privédomein. Op Paleis Huis ten Bosch is hij niet – helemaal – de baas…

Ze is de meest gefotografeerde vrouw van Nederland. Mensen zijn vaak nieuwsgierig naar wat ze aanheeft. Haar kleding wordt bij hoge uitzondering wel eens uitgeleend aan musea, maar de expositie rond haar veertigste verjaardag met haar meest iconische outfits – van postzakjurk en spijkerjasje tot galajurken – was de best bezochte tentoonstelling op Paleis Het Loo ooit. Ik heb het natuurlijk over Máxima. En ik moet toegeven, ze weet me vaak te verbazen en te verwonderen. Zeker als je de kans krijgt de kleding van dichtbij te zien, of van haar ontwerpers tekeningen of detailfoto’s krijgt waarop het minutieuze vakmanschap zichtbaar wordt. Of ze nou voor de zomer in België de ene dag een gloednieuwe, sprookjesachtige jurk draagt en de dag erna met een ruim 12 jaar oude jurk voor de dag komt, ze weet een wow in mij en vele anderen te ontlokken. Maar toen kwam de derde dinsdag van september 2023.
Ik weet niet wat u ervan vond, maar ik heb er eigenlijk geen woorden voor. Niet in de positieve zin. Noem me gerust een oude, conservatieve zuurpruim. Ik heb het over de combinatie die koningin Máxima op Prinsjesdag droeg. Laat ik de kleurcombinatie ‘bijzonder’ noemen. De mantel deed wat seventies aan, door de kleuren en de geschulpte rand. Misschien iets voor een karakter uit een kinderfilm. Maar wat minder voor een koningin als ik het voor het zeggen had. Toen ik aan de rode loper bij de Koninklijke Schouwburg de koningin uit de Glazen Koets zag stappen, kreeg ik kortsluiting. Hé, een ontwerp van Claes Iversen, dacht ik direct. In zijn collectie van verleden jaar met de titel Play. Hij omschreef het als: ‘Het gevoel om spontaan, intuïtief, en ongedwongen een outfit samen te stellen – zoals een kind zich verkleedt met oude spullen uit de verkleedkist – dat is de basis van deze collectie. Een eclectische kakofonie!’ Met het idee dus om onderdelen los te dragen of op andere manieren te combineren. Oké, over smaak valt te twisten, maar dit kwartje was gevallen. Maar ik dacht ook: waarom dit? Waarom nu? Want onder die mantel droeg ze een mooie abrikooskleurige combinatie. De top met broek is écht iets voor Máxima. Maar niet voor Prinsjesdag! Op Prinsjesdag dragen de dames van de koninklijke familie een jurk. Ja, noem me nog maar een keer ouderwets. Zo’n galajurk die het liefst over de grond sleept. Al is gala niet het juiste woord. Toen koning Willem I onze eerste Oranjekoning werd, nam hij de regels grotendeels over van het hof van zijn vader, stadhouder Willem V, die voortborduurde op de regels bij de Franse Zonnekoning. Inclusief de etiquette en regels rondom kleding. Dames aan het hof moesten kortweg een japon met lange sleep en korte mouwtjes dragen, de armen bedenkt met lange handschoenen. Hoe langer, hoe hoger men in aanzien staat. Of denkt te staan. Vier meter voor koninginnen, 3,75 voor prinsessen, dames drie en een halve meter en voor meisjes maximaal 3,25 meter. Een hautaine ambassadeursvrouw zette zichzelf voor schut toen ze er op het paleis achterkwam dat het met een sleep van 4,5 meter toch erg lastig is om achteruit te lopen, om de koningin in de ogen te blijven kijken. Enfin, voor bezoeken buiten de deur waren de regels net wat anders. Voor zo’n toilette de visite volstond een sleep van twee meter, overdag hooggesloten met (half)lange mouwen én natuurlijk een hoed. Onder Wilhelmina werden de sleepjes steeds korter, tot ze rond de Eerste Wereldoorlog nog maar net over de grond sleepten. Daarna werd er verder versoberd, kwamen er middagjaponnen en mantelpakjes. Behalve op Prinsjesdag. De enige dag dat het eeuwenoude voorschrift van toilette de visite nog gebruikt wordt. Natuurlijk, ooit waren broeken bij dames op het paleis ook onbespreekbaar. Beatrix zag Laurentien het doen, Máxima volgde en zo werd de weg vrijgemaakt voor het paleispersoneel en gasten. Tijden veranderen. Maar mag dat ene kledingvoorschrift, alleen op Prinsjesdag, alsjeblieft blijven?

Wie googelt op ‘hoe rijk zijn de Oranjes?’ komt verschillende bedragen tegen. Quote schat het op 1,2 miljard, al vinden ook zij het ‘extreem onduidelijk hoeveel geld ze precies bezitten.’ Toen het Amerikaanse Forbes de Oranjes eens inschatte op 2,5 miljard dollar, klom wijlen prins Bernhard in de pen. Het moest flink naar beneden worden teruggebracht. De inschattingen waren volgens Bernhard ‘belachelijk’. Behalve geld en aandelen hebben de meeste Oranjes nog wat onroerend goed, al spant daarin natuurlijk Margriets zoon Bernhard de kroon. Over kronen gesproken: de kroon die Willem-Alexander voor zich had liggen tijdens zijn inhuldiging, dat is niet per se het meest waardevolle bezit dat hij in de collectie heeft. Een exemplaar van verguld zilver met nagemaakte edelstenen, puur een symbool van staat. Mocht die op een veiling belanden zal de emotionele en historische waarde vooral tellen. Maar over schoonheid ervan valt te twisten. De Oranjes hebben wel wat mooiers in hun collectie. Ze bezitten een indrukwekkende collectie juwelen, grotendeels weggestopt in een stichting, zodat ze als geheel van koning op koning worden overgedragen, zonder bij een erfenis stukken te hoeven verkopen zoals veelvuldig in koninklijke en adellijke families gebeurde. Anders dan de meeste koningshuizen is over de juwelen van onze koninklijke familie niet zo gek veel bekend. De Britten, de Zweden, de Denen, allemaal zijn ze best scheutig met informatie over de glinsterende erfstukken, die van generatie op generatie over zijn gegaan en onderdeel zijn van hun vaderlandse geschiedenis. Ze worden tentoongesteld, besproken in documentaires of uitgebreid beschreven in boeken. Dat is bij ons anders. Het lijkt alsof wat dat betreft de Oranjes het Hollandse credo ‘doe maar gewoon’ aanhouden en liever niet pronken bij het gewone volk dat af en toe best eens zou willen genieten van het sprookje. Sommige juwelen – tiara’s, colliers en broches – waren na vele tientallen jaren in de kluis in de vergetelheid geraakt. Het diadeem met de zogenoemde Huisdiamanten, met als (zeegroene) kers op de taart de Stuartdiamant van zo’n veertig karaat, die alleen al tientallen miljoenen euro’s waard zou zijn. Daarbij speelt mee dat het uniek is dat één familie die bewuste steen al drie eeuwen in de familie heeft. Bij dit soort zaken was ik altijd blij om contact te hebben met juwelenhistoricus en eindredacteur Erik Schoonhoven. Even een berichtje als ik wat meer wilde weten. Soms kort en praktisch. Soms volgde een urenlang gesprek. Soms gewoonweg even samen vergapen aan een verloren gewaand juweel, maar als onderdeel van Máxima’s verschijning plots een nieuw leven had gekregen. Erik deed diepgravend onderzoek, onder meer naar de Franse juwelier Oscar Massin, die onder meer voor juwelenhuis Mellerio werkte. Herinnert u zich het inhuldigingstiara die Máxima droeg? Met de diamanten en prachtige blauwe saffieren? Het zou een ontwerp zijn geweest van Massin. Maar het blijkt dat de Oranjes het lieten kopiëren van diens tekening. Erik kwam er overigens óók achter dat Máxima dat wel eens laat doen: volgens een van zijn bronnen liet Máxima peperdure Parijse juwelen voor een fractie in Brazilië namaken. Erik dook voor Máxima’s inhuldigingstiara onder meer in de archieven van het Koninklijk Huis. Koningin Emma bleek het als kerstcadeau in 1881 te hebben gekregen van koning Willem III. Hij betaalde de Amsterdamse juwelier Vita Israël er 100.000 gulden voor. Al wilde hij er, echt waar, dan wel twee diamanten armbanden bij. Gratis! Erik kwam er na heel wat speurwerk achter dat de juwelenset een knap staaltje samenwerking was van de Haagse hofjuwelier Jac. Vos die het ontwerp en de basis maakte, naar voorbeeld van het Franse origineel, de Amsterdamse juwelier Hoeting die de nieuwe diamanten en saffieren leverde, en Maison van der Stichel die het geheel in elkaar zou hebben gezet. Het originele juweel van Massin is verloren gegaan, maar zijn ontwerp leeft voort in de collectie van de Oranjes, waarbij de herinnering door Máxima levend wordt gehouden. Erik Schoonhoven overleed op 10 augustus jongstleden op 42-jarige leeftijd. Zijn werk, en de herinnering aan hem, zal voortleven.

Als op vrijdagmiddag een medisch bericht van de RVD komt, gaan alle alarmbellen rinkelen. En dat gebeurde eind vorige week dus. Onherroepelijk gaan mijn gedachten terug naar momenten zoals rond de gezondheidstoestand van prins Friso. Die updates gingen door merg en been. ‘Geen verandering’. ‘Nog steeds ongewijzigd’. ‘Stabiel, maar niet buiten levensgevaar.’ Over zijn verhuizing naar het ziekenhuis in Londen, vervolgens een bericht dat hij tijdelijk naar Paleis Huis ten Bosch ging, toen gezocht moest worden naar een plek om hem voor de lange termijn te verzorgen. Hoe het eraan toeging in die maand op het paleis, daarover hebben de Oranjes nooit echt gesproken. Friso had door de gevolgen van zuurstofgebrek na het skiongeluk een minimaal bewustzijn. Maar soms waren er tekenen. Hoopgevende tekenen. Dat hij het contact binnenkreeg, dat er een moment van herkenning was. Mabel en de kinderen beleefden die zomer een intense maand op Paleis Huis ten Bosch, waarbij Friso zo veel mogelijk deel uitmaakte van het gezin. Hoe het afliep weten we allemaal. Ruim een maand nadat hij vanuit Londen naar Den Haag kwam, overleed hij. Weer een communiqué van de RVD. Dat woord is typisch jargon dat ik eigenlijk alleen maar verbind aan ernstige mededelingen van de Rijksvoorlichtingsdienst. Ik heb even teruggekeken: de laatste keer dat de commmunicatiemedewerkers dat woord gebruikten, was bij de dood van Friso. Elke medisch momentje van wijlen prins Bernhard leek ook per communiqué te worden medegedeeld aan het volk. Een dagelijks bericht vanuit het ziekenhuis over de toestand van de man van toenmalig prinses Juliana was geen uitzondering. In 2000 – ruim vier jaar voor zijn dood – lag Bernhard een tijdje in het UMC in Utrecht. Een lijstje met (bijna) dagelijkse updates is nog op de site van het koningshuis te vinden. Soms vier berichten binnen 24 uur. Een totaal andere situatie, maar toen Amalia vorig jaar op krukken liep tijdens een privétripje naar Lech, kwam er juist geen communiqué. De RVD meldde me toen dat er niets werd medegedeeld omdat Amalia’s publieke optredens daardoor niet in het gevaar kwamen. En inderdaad, dat is zo, omdat de prinses toen (en nu eigenlijk nog steeds) geen eigen agenda voert. Maar hé, het is wél onze toekomstige koningin. Voor prins Bernhard gold het indertijd eigenlijk ook, zijn agenda kwam ook niet in het geding. Maar het lijkt alsof de oudere generatie, wat ook te zien is bij de royals in landen om ons heen, eerder geneigd is om zulke dingen te delen. Dat het erbij hoort dat het land weet hoe het met zijn koningshuis voorstaat. Royals en volk delen in vreugde en verdriet in het leven, met rouwen en trouwen. Ik moet bij zulke communiqués ook altijd denken aan één ander bericht. Beatrix was gevallen en brak haar jukbeen. ‘Na een onfortuinlijke val in huiselijke kring’, meldde de RVD. Keukentrapje op Paleis Huis ten Bosch, speculeerde men op Twitter. Daar woonde ze toen nog, net koningin af. Maar het was september. Op jachtslot Het Oude Loo in Apeldoorn, het pittoreske kasteeltje in de bossen achter Paleis Het Loo, worden dan in de weekenden gezellige partijen gegeven. Jachtfestijnen. Onder kaarslicht. Heerlijk eten op tafel. Iedereen kan blijven slapen. En de drank vloeit rijkelijk. En zo zou het zijn gebeurd, meldde een aanwezige toen. Een misstapje van de wenteltrap, plat op de ijskoude stenen vloer. Aangezien Het Oude Loo door ons staatshoofd wordt gehuurd, sprak men over ‘huiselijke kring’, om niet veel meer te hoeven uitleggen. Dit keer was het prinses Margriet die met vreselijke pijnen moest melden dat ze deze week niet naar haar afspraken kan komen. Een acute rughernia speelt haar parten. Gelukkig kan ze thuis op Huis Het Loo herstellen. Veel sterkte, want dit kan nog wel even duren. En ook voor Pieter natuurlijk veel sterkte… want de krasse tachtigers trekken er liever op uit dan dat ze bij elkaar op de lip zitten.

Ieder land krijgt de koning en koningin die ze verdienen. Ik hoor het iemand zeggen in het publiek op de markt van Brussel tijdens het staatsbezoek van Willem-Alexander en Máxima vorige week. Ons koningspaar staat gebroederlijk naast dat van hun op het balkon van het stadhuis. ‘Máxima! Máxima! Máxima!’ Het moet wat ongemakkelijk zijn voor het viertal op het balkon, lijkt me zo. Niemand die om Filip roept of Mathilde. Ik heb de twee koningsparen drie dagen van nabij kunnen observeren tijdens het bezoek. Op de grootse avonden van staatsievertoon, zoals het staatsbanket, of op bezoekjes die de koninginnen afzonderlijk van hun mannen hebben afgelegd. Wat vooral opvalt: Máxima en Mathilde mogen elkaar graag. Ze praten honderduit. Of is het vooral Máxima die aan het woord is? Met een collega bedenk ik waar de twee het over zouden hebben. Voorafgaand aan het diner schudt het koninklijk kwartet talloze handen van de mensen die mee-eten. Soms zullen Máxima en Mathilde het vast hebben over de gast die voorgesteld zijn. ‘Het bespreken van karakters van anderen’, zou je het keurig kunnen omschrijven. Maar het zou me niets verbazen als – tussen 135 handen door – er vooral een lopend gesprek wordt gevoerd, dat steeds wordt onderbroken door een hand. ‘Ja, onze middelste wordt volgende week achttien dus we vieren… – dag meneer Vermeulen, leuk om u hier te zien. Ja, dank u wel, vandaag is het Jan Taminiau, maar morgen draag ik weer iets van Natan – … dus mocht je zaterdag tijd hebben, dan zou het leuk zijn als je ook – dag mevrouw, hoe maakt u het?’ Sommigen vonden het opvallend om de twee koninginnen Frans met elkaar te horen spreken. Het verbaast mij eerlijk gezegd niet. Tijdens VN-reizen aan onder meer Senegal en Marokko merkte ik ook al hoe vloeiend ze in de Franse taal is. Ook Mathilde voelt zich in het Frans comfortabeler dan in het Nederlands en ik heb de indruk dat dat voor Máxima ook geldt. Het is ook niet gek, het Frans ligt dichter bij het Spaans. De twee praten honderduit, ook als ze na afloop koffie drinken in een sprookjesachtige serre vol tropische planten. Willem-Alexander en Filip mengen onder de gasten, terwijl M&M niet bij elkaar zijn weg te slaan. Toch zijn de twee uit een compleet ander hout gesneden, net zoals de koningen dat zijn. Filip is timide, Willem-Alexander joviaal. Zijn grappen gaan soms wat ver en zijn ongemakkelijk voor Filip. Tegen een vrouw aan tafel: ‘U was extreem duidelijk, maar we hebben gewoon niet geluisterd.’ Misschien kwam toen de rebelse jongen in Willem-Alexander naar boven. Ik kan het me wel voorstellen als je drie dagen moet optrekken met een collega als Filip. Bij het volksbad – zo noemen ze in België het ontmoeten van de menigte – valt het ook op dat Filip wat afstand van zijn collega houdt. Door het geven van twee handen tegelijk is hij er sneller doorheen. En als hij te dicht bij collega WA zou blijven, zou hij wellicht óók slachtoffer van selfies worden. Niets voor hem. De mensen die ik spreek, zijn vol lof over Willem-Alexander en Máxima. Zo uitbundig, joviaal. Maar ruilen? Dat willen ze niet. Het zou niet werken, denkt men. Mathilde zit vol empathie en is een geboren koningin. ‘Ze heeft maar één gezicht en speelt geen rol, zoals jullie koningin dat wel doet,’ zegt een van de Vlamingen. Toegegeven, Mathilde is van adel, is stukken minder uitgesproken dat onze Máxima. Zoals de Belgen zelf ook minder uitgesproken zijn dan wij ‘Hollanders’. De twee vorstinnen dragen dan wel allebei kleding van Natan, soms zelfs vrijwel identieke stukken, ze drágen het anders. Dat zegt ook Edouard Vermeulen, hoofd van het modehuis. Máxima is wat gedurfder, onder meer in kleuren. Maar dat is niet het Nederlandse, maar de latina in haar. Ze komen misschien wat saaier over, het Belgische koningspaar, ik ben ze na drie dagen wel meer gaan waarderen. Waar Máxima zelf meer op de voorgrond staat, zie ik hoe Mathilde haar man soms moed inspreekt. Kleine, lieve momentjes om haar man de power te geven. Waar wij ‘Je Maintiendrai’ hebben staan als wapenspreuk – ik zal handhaven – hebben de Belgen ‘L’Union fait la force’. Eendracht maakt macht. Het Belgische koningspaar is de vleesgeworden wapenspreuk om de verdeelde Belgen bijeen te houden. Hún populariteit is de laatste jaren omhooggeschoten…

Vandaag wordt prinses Alexia 18. De middelste van het gezin van het koningspaar is dan officieel volwassen. Ze is net weer terug op Paleis Huis ten Bosch, na twee jaar in Wales op school te hebben gezeten. Alexia geniet nu van de vrijheid, terug onder haar vriendinnen met wie ze een tour door Europa maakte, maar ze zal ook nog even in spanning zitten over haar toekomst. Ze weet namelijk nog niet of ze het gehaald heeft of niet. Haar toetsen zijn namelijk net als die van de anderen anoniem verstuurd naar leraren in het buitenland, zodat ook die niet weten of een prinses de examens heeft gemaakt of een willekeurig ander meisje. Dat ze met een diploma op de foto stond bij haar afzwaaiceremonie op de school, waar ook Willem-Alexander, Máxima en Ariane bij waren, wil dus niet heel veel zeggen. Het was een soort bewijs van twee jaar lang allerlei vakken te hebben gevolgd, te hebben gedebatteerd, vrijwilligerswerk te hebben gedaan. Maar ook: twee jaar de douche te hebben gedeeld met haar huisgenoten, gekookt en schoongemaakt te hebben in hun appartement en urenlang te hebben moeten blokken binnen de middeleeuwse schoolmuren. Er was natuurlijk ook een andere zijde.

Foto: Frank Ruiter. © RVD

We hebben ook – stiekem – foto’s kunnen zien van een feestende Alexia. Volgens sommigen was het rebelse karakter van de prinses de reden dat Willem-Alexander en Máxima hun dochter naar Wales ‘gestuurd’ zouden hebben. Mij is echter verzekerd dat dat niet het geval is. Sterker nog, vooral Máxima zou haar dochter wat meer vrijheid hebben gegund. Want hoeveel vrijheid heeft een prinses in Den Haag nou eigenlijk? Ik weet niet hoeveel foto’s ik in de loop der jaren van ouders heb gekregen, van de koninklijke klasgenoot van hun zoon of dochter. En het aantal verhalen over de prinsessen die moeders van hun kinderen hebben gekregen, zijn helemaal ontelbaar. De meeste gaan toch wel over Alexia. ‘De rebelse prinses’ wordt ze tot in Argentinië aan toe genoemd. Over vriendjes en geflirt, over uitgaan en sigaretten, of bijbaantjes en haar hobby’s. Ongetwijfeld vonden de ouders de verhalen spectaculairder dan Alexia’s vriendinnen en schoolgenoten. Dat besef van Alexia’s leeftijdsgenoten zal inmiddels wel wat zijn veranderd. Als ze bijvoorbeeld in Groningen wil gaan studeren – een gerucht dat al lange tijd gaat – dan zou dat natuurlijk heel wat aandacht opleveren. We zagen het al toen duidelijk werd dat Amalia in Amsterdam ging studeren. Niet voor niets dat dat pas bekend werd gemaakt nadat de inschrijvingstermijn voorbij was. Maar toen bekend werd dat ze lid zou worden van het studentencorps, zorgde dat voor extra lange rijen. Het koningshuis mag dan wel minder populair zijn onder jongeren, kunnen vertellen dat je elk weekend een biertje doet met de kroonprinses is tóch een leuk verhaal. En wie weet word je wel beste vriendinnen óf een toekomstige prins? Die droom van Amalia viel in elk geval in duigen. Een normaal studentenleven zat er voor haar niet in, mede door de ernstige bedreigingen door de georganiseerde misdaad. Gelukkig kon Willem-Alexander even later melden dat zijn andere dochters nog wél gewoon ‘fluitend door het leven’ kunnen gaan. Nou is een Amsterdams grachtenpand ook wel even andere koek dan een vesting als Paleis Huis ten Bosch of een campus in Wales. Wat is dan de beste keuze voor Alexia? Tóch naar Groningen? Van een beetje aandacht is ze niet vies, zo is wel duidelijk. Ze treedt graag op, poseert graag, staat graag in de belangstelling. Mij is ter ore gekomen dat ze misschien de droom van oudste zus Amalia gaat najagen. Een jaar ertussenuit. Dat tussenjaar van Amalia viel in duigen. Ze wilde toen ‘gave stages’ in binnen- en buitenland doen en gaan reizen. De uitwerking viel wat tegen, omdat corona roet in het eten gooide. Voor haar ontwikkeling zou het goed zijn, een jaar onder de radar, buiten de priemende Nederlandse ogen. Van de andere kant: ik denk dat velen met mij ook nieuwsgierig zijn als buitenlandse media haar tóch spotten, zoals toen ze rond oud en nieuw in een club in Buenos Aires de bloemetjes buiten zette…

Dat koningin Máxima geregeld winkelt bij modehuis Natan in Brussel, of langsgaat bij Jan Taminiau en Claes Iversen, dat is geen geheim. Ik denk dat u niet al te verbaasd bent over deze informatie. Privé draagt onze koningin geregeld ook andere merken. Bekende internationale namen, die ze als koningin minder snel draagt. Soms krijg ik foto’s toegestuurd van Máxima in haar vrije tijd. Foto’s die we helaas niet mogen plaatsen. Je zou misschien verwachten dat als Máxima op een Amerikaanse luchthaven is voor een privétrip, dat ze wat ingetogener zou zijn, om minder op te vallen in de menigte. Maar niets is minder waar. Of als ze voor een privébezoekje naar een museum gaat met een vriendin. De casual Máxima is juist die uitbundige Máxima die we niet al te vaak te zien krijgen. Met wijde mantels of extravagante prints, van de dure Italiaanse luxemerken, zoals Gucci of Dolce & Gabbana. Ik vind dat ze er in haar vrije tijd vaak nog wel opvallender uitziet dan wanneer ze als koningin op werkbezoek gaat in eigen land. Dat is ongetwijfeld haar Zuid-Amerikaanse voorkeur die dan naar bovenkomt. Ze is niet altijd zo geweest.

Als jonge Máxima was ze onzeker omdat ze zo lang was. Ze liep letterlijk gebukt om minder op te vallen. En gelukkig maar dat ze heeft omarmd dat ze zo lang is. Koning Abdullah van Jordanië kon het niet laten er laatst nog een grapje over te maken. Ons koningspaar en Amalia waren te gast op het huwelijk van zijn zoon, kroonprins Hussein en kroonprinses Rajwa. En daar hoort voor ouders van het bruidspaar natuurlijk bij dat er een eindeloze rij handjes wordt geschud. En dan vallen Willem-Alexander en Máxima toch wel op, die richting de een meter negentig gaan. Máxima moest er wel om lachen dat Abdullah er na de twee kussen wat over zei. Ja, zij en Willem-Alexander vallen onder de langste royals ter wereld. En Abdullah is misschien een van de kleinste, ruim een kop kleiner dan ons koningspaar. Ook zijn vrouw is langer dan hij en soms wordt dat wel eens creatief opgelost voor foto’s. Dan zijn ze plots ongeveer even lang. Máxima kreeg ook veel reacties op de jurk die ze droeg op het gala in Jordanië. Het was even een raadsel waar de oosters ogende japon vandaan kwam. Het bleek niet uit de contreien van het huwelijk zelf te komen, maar van een luxemerk uit Pakistan. Dat is niet om de hoek natuurlijk. Máxima was er in 2019 voor een bezoek namens de Verenigde Naties. In zulke landen krijgt ze van de kleine ondernemers die ze spreekt, geregeld wat aangeboden en dat neemt ze eigenlijk nooit aan. Dan stelt ze voor: laten we samen ermee op de foto gaan. Dan kan de ondernemer die foto gebruiken voor zijn of haar eigen publiciteit. Én het voorkomt natuurlijk vragen. Tijdens haar VN-bezoek aan Pakistan ontmoette ze een onderneemster, kledingontwerpster Mahpara Khan. Ze maakt vooral trouwjurken. Terwijl de twee in gesprek waren, zag Máxima in de hoek een japon staan. Niet helemaal geschikt voor haar als koningin, een kort topje en een zwierige rok, met de buik ontbloot. Typisch voor daar, maar minder voor Máxima. Hoe leuk is het voor die ontwerpster dat er uiteindelijk een opdracht uit is voortgekomen. Het heeft even moeten duren, want vier jaar na het bezoek kwam de jurk ten tonele in Jordanië. Hopelijk heeft koningin Máxima nog meer van zulke verrassingen voor ons in petto. Onlangs sprak ik iemand uit de hofhouding en die vertelde me dat niet alleen Beatrix, maar ook Máxima geregeld na reizen thuiskomt met stoffen. Zo kwam ze na een reis naar India ook thuis met een prachtige roze sari, die Jan Taminiau omtoverde van onmogelijk ingewikkelde sari tot draagbare jurk. Die kledingkast van Máxima, die moet inmiddels toch uit zijn voegen barsten van de prachtige outfits?