Er is altijd veel aandacht als koning Willem-Alexander en koningin Máxima op staatsbezoek gaan. Het levert prachtige plaatjes op en de bedrijven die meereizen in de handelsmissie zijn maar wat blij, omdat de komst van de koning en koningin ook extra aandacht voor hun betekent. De beelden van ons koningspaar in verre landen – en misschien wel het meest die van Máxima in een prachtige jurk en met schitterende juwelen – spreken tot de verbeelding. Gek is het dat er veel minder aandacht is voor staatsbezoeken die in eigen land plaatsvinden. Begin november was het de beurt aan de Italiaanse president Sergio Mattarella, die een kleine tour door ons land maakte tijdens zijn staatsbezoek. Terwijl hij met groot ceremonieel werd ontvangen op de Dam in Amsterdam, toch wel het bekendste plein van Nederland en er een groots staatsbanket werd gehouden, lijken zulke bezoeken vaak geruisloos voorbij te gaan. Uitgezonderd voor de mensen die op of rond de Dam wonen of daar moeten zijn: door omleidingen en afzettingen ervaren zij wel het nodige door het bezoek. Want die tram is erg vervelend onder het slaapkamerraam van een president. Wat veel mensen, zelfs Amsterdammers, vaak ontgaat, is dat het Paleis op de Dam nog echt een paleis is. Het is vooral bekend als museum en als plek waar af en toe eens een prijsuitreiking is. Maar wie wel eens een bezoekje heeft gebracht voor een rondgang door het gebouw uit 1655, ziet behalve heel veel marmer ook flink wat empiremeubilair. Deze Franse stijl stamt nog uit de tijd dat Lodewijk Napoleon Bonaparte de baas was in ons land en van het stadhuis een paleis maakte, voor hem en zijn vrouw als koning en koningin van Holland. En tussen al die meubels die je er vandaag de dag ziet staan, zijn ook een aantal bedden. En hoewel het niet in de audiotour verteld wordt, worden ze nog daadwerkelijk gebruikt. Onder meer door ons koningspaar, als ze toevallig eens op het paleis slapen, maar vooral door hun gasten, staatshoofden van heinde en verre. Doordat we als bezoekers de badkamers niet te zien krijgen, oogt het als een museaal vertrek. Maar het is niet voor niets dat het paleis vaak al een paar weken gesloten is voor rondleidingen, voordat een staatsbezoek begint. Alle plexiglazen platen om bezoekers op afstand te houden, de bewegwijzering en informatiebordjes moeten opgeruimd worden, zodat in een leeg paleis kan worden verbouwd: van museum naar paleis. Grote tafels worden in de Burgerzaal met grote precisie, met behulp van speciale maatstokken en lasers, opgedekt met het mooiste goud, zilver, glaswerk en Delfts blauw. Maar ook in de kamers waar bezoekers normaal alleen even binnen mogen gluren gebeurt nog het een en ander. TV’s worden er ingereden, badjassen opgehangen, fruitschalen en bonbons klaargezet. Matrassen en beddengoed wordt vervangen voor comfortabeler exemplaren, zoals men van een luxe hotel zou mogen verwachten. Want een paleis is eigenlijk niets meer dan een luxe hotel, waarbij het bedienend personeel onder meer lakeien en kamerdienaren zijn en de hotelmanager de hofmaarschalk is. En ook al zal Michelin het paleis nooit beoordelen, de koks en patissiers hebben hun sporen verdiend in de beste restaurants en ontvingen daadwerkelijk sterren en andere prijzen. Een ander groot verschil is dat de rekening niet bij de gasten terecht komt en dat er ook geen fooi wordt verwacht. Toch kun je het zelfs hier niet iedereen naar de zin maken. Dat bleek wel toen dit voorjaar de president van India op staatsbezoek kwam, samen met zijn hele gevolg. Op de eerste avond werden de mooiste gerechten geserveerd, vier gangen geïnspireerd door de Nederlandse en Indiase keuken. Toen alle gasten naar huis waren, bleef het Indiase gezelschap over. Ze maakten het gezellig in de pantry’s, de kleine keukentjes die tussen de appartementen in zijn verstopt. Zo rond middernacht geurden de curry’s door de gangen. De Indiase gasten hadden alle waterkokers uit het hele paleis bij elkaar verzameld, om daarin rijst te koken en hun honger te stillen. Want zelfs op het paleis is blijkbaar nog geen kok gevonden, die koken kan naar alle monden…

Als koning heeft Willem-Alexander zichzelf drie hoofdtaken aangemeten. Vertegenwoordigen, aanmoedigen en verbinden. Die drie staan centraal in zijn koningschap en komen in heel wat van zijn werkzaamheden terug. Steeds weer wordt op basis van deze elementen zijn agenda afgewogen. Als staatshoofd vertegenwoordigt Willem-Alexander ons allemaal als hij bijvoorbeeld een krans legt of bij een herdenking is. Denk ook aan wanneer hij en Máxima op staatsbezoek gaan. Ze vertegenwoordigen daar Nederland, maar ze verbinden ook doordat ze Nederlandse bedrijven de kans geven om in contact te komen met organisaties ter plekke. Je kunt het ook als een aanmoediging zien als het koningspaar op bezoek komt. Je hebt je best gedaan, je krijgt koninklijke erkenning. Een pluim, een aanmoediging om vooral zo door te gaan.  Maar bij het aanmoedigen door Willem-Alexander zullen veel mensen het beeld voor zich zien van een jongere Willem-Alexander, in een oranje polootje aan de zijlijn van sportwedstrijden. Jarenlang was hij actief als lid van het Internationaal Olympisch Comité, maar toen hij koning zou worden, moest hij met pijn in het hart van die functie afscheid nemen. Dat betekent niet dat hij met de troonsbestijging zijn sporthart hart begraven heeft. Als het even kan, is hij er alsnog bij, maar dan als Koning der Nederlanden en schreeuwt hij namens ons allemaal de longen uit zijn lijf. Sport verbindt en sport verbroedert, is de gedachte. Straten kleuren weer oranje vanwege het WK. Ajax- of Feyenoordsupporters blijken ineens toch gezamenlijk op eenzelfde bank voor hetzelfde team te kunnen juichen. Dat kennen Willem-Alexander en Máxima maar al te goed, als respectievelijk Ajacied en Feyenoordsupporter. Het is al tijden discussie of de koning naar het WK in Qatar moet gaan. En dat heeft, zoals u vast weet, niet eens zozeer te maken met het feit dat het land met omkoping het toernooi in handen heeft gekregen.  Tijdens de bouw van de stadions werden dwangarbeiders onder erbarmelijke omstandigheden aan het werk gezet en sommigen vonden de dood. De mensenrechtensituatie in het land is sowieso niet zoals we die in ons land gewend zijn. Vrouwen zijn er ondergeschikt aan mannen en onder meer homoseksualiteit is er strafbaar. Nou is dat laatste nog altijd een groot taboe onder voetballers. Het is niet dat het ertoe doet wat iemands voorkeur is tijdens sport, maar ‘homo’ is een van de meest gebruikte scheldwoorden onder voetballers en supporters. ‘Je bent toch geen mietje?’ Het geeft (jonge) voetballers niet bepaald dat extra zetje om zichzelf te durven zijn. Het was dan ook nogal slap van de KNVB om te besluiten dat de aanvoerder van Oranje niet de beloofde ‘one love’ band zou dragen, om in Qatar te tonen dat we in Nederland wél voor gelijkheid staan, ongeacht wie je bent of wat je voorkeur is. Tegen andere vormen van discriminatie – als het bijvoorbeeld gaat over spreekkoren over Joden of mensen van kleur – spreekt de voetbalbond zich uit en houdt het voet bij stuk, maar nu de internationale voetbalbond dreigt met een gele kaart door de gekleurde aanvoerdersband te dragen, trekt de bange bond hun keutel weer in. Een gele kaart blijkt toch pijnlijker te zijn dan je uitspreken voor een wereld of zelfs maar een spel waar iedereen zich welkom zou mogen voelen. Spelers die buiten het voetballen vooral op sociale media wonen, durven zich zelfs ook niet uit te spreken, bang voor imagoschade en hun carrière. Als Willem-Alexander tóch gaat, vind ik dat hij zijn zegje moet doen voor een tolerantere (sport)wereld. Dat kan hij natuurlijk voor de draaiende camera doen, maar als koning komt hij ook op plekken waar wij niet komen. En spreekt hij mensen die wij niet te spreken zouden krijgen. Denk aan het beroemde biertje met Poetin in Sotchi. En ook dan vertegenwoordigt hij ons allemaal. Dus mocht Willem-Alexander een kop thee doen met de emir van Qatar, hoop ik van harte dat hij wél – om in voetbaltermen te blijven – de ballen toont die het elftal en de KNVB mist.

Het nieuwe seizoen van The Crown, het vijfde alweer, is vanaf deze week op Netflix te bekijken. Ik heb de afgelopen weken heel wat berichtjes gekregen van vrienden en bekenden die de inlogcode wilden voor mijn account. Ze weten dat ik al een paar weken eerder dan de rest van de wereld mag kijken. Maar ik geloof dat ik daarmee mezelf een geldboete zou opzadelen waar ik nog jaren last van zou houden. Toch is het wel bijzonder om zo’n serie, waar tientallen miljoenen mensen over de hele wereld naar kijken, nét even wat eerder te zien. De eerdere seizoenen kregen afgelopen maanden ineens een opleving. Door de dood van koningin Elizabeth waren wereldwijd veel mensen nieuwsgierig geworden naar het leven van dit icoon. De serie geeft namelijk een prachtig tijdsbeeld van de decennia waarin Elizabeth regeerde. Te beginnen met de naoorlogse jaren vijftig, toen ze als jonge koningin op de troon kwam nadat haar vader in 1952 overleed. Een periode die niet velen zich herinneren. Prachtige kostuums, de mooiste locaties en indrukwekkend acteertalent. Intussen zijn we toe aan de derde koningin. Actrice Claire Foy was de eerste die de rol van Elizabeth op zich nam, in de eerste twee seizoenen. Na haar volgde Olivia Colman. Nu is het de gevierde actrice Imelda Staunton, die de koningin op leeftijd vanaf de jaren negentig neerzet. Daarmee heeft ze niet alleen de lastige taak om twee fantastische actrices op te moeten volgen, maar ook de koningin te vertolken zoals we haar zo goed gekend hebben. Ik ben benieuwd wat u ervan vindt. Gun haar eerst even een paar afleveringen. De Britse royals, maar met name hun omgeving, zouden als de dood zijn voor dit seizoen. Het zijn de jaren waarin scheiding na scheiding aan het licht komt, de jaren dat Diana de vuile was buitenhangt en waarin een grote brand is op Windsor Castle. Het deed de echte koningin destijds natuurlijk heel veel pijn. Een emotioneel beeld in de serie als Elizabeths geliefde kasteel in lichterlaaie staat. Waar de echte Queen maar zelden haar emoties toonde, zien we in The Crown juist haar menselijke kant, of haar manier van menselijkheid. Althans, hoe de schrijver meent dat het zou kunnen zijn gegaan. Want de gebeurtenissen zijn grotendeels waargebeurd, een ander deel komt vanuit de overlevering en het roddelcircuit, maar de meeste uitgesproken teksten zijn puur uit de duim van het schrijversteam gekomen. Zelfs het spraakmakende tv-interview waarin Diana uit de doeken deed hoe haar huwelijk met Charles op de klippen was gelopen en welke rol Camilla daarin had, is in het script nog wat extra aangedikt. Sommige scenes zijn zo realistisch gelijkend dat je als kijker zou denken: maar zo was het toch? En als dít klopt, dan zal de rest toch ook wel – grotendeels – kloppen? De rode draad inderdaad wel. Toch heeft de streamingdienst besloten om een disclaimer toe te voegen, onder meer doordat bekende acteurs en actrices erop aandrongen. Onder meer Judi Dench – Dame Judi Dench, vanwege haar acteerprestaties in 1988 onderscheiden als dame-commandeur in de Orde van het Britse Rijk, tekende daarvoor protest aan. Met succes dus. Zoals veel films beginnen met ‘gebaseerd op een waargebeurd verhaal’ gebeurt iets vergelijkbaars voortaan bij The Crown. In Nederland zullen de Oranjes ook niet blij zijn geweest met de series over onder meer prins Bernhard. Toch blijven de levens van gekroonde hoofden tot de verbeelding spreken. Een inkijkje krijgen in een onbereikbare wereld, met mensen die soms menselijker blijken dan gedacht, of juist het tegendeel. Gek is het dan ook dat afgelopen jaar een Nederlandse versie van The Crown werd aangekondigd, gebaseerd op een boek van Marcia Luyten over de periode voordat onze koningin Máxima naar Nederland kwam of überhaupt een prins had ontmoet. De afgelopen tijd is de zoektocht gestart naar een jongedame die in elk geval Spaans en Engels moet kunnen spreken. Het kan een heel interessante serie worden, maar hoe het leven van een Argentijns meisje dat economie studeerde en vervolgens bij bank werkt bestempeld mag worden als een soort The Crown, lijkt me wat gek. Maar aangezien Nederlanders tegenwoordig ook graag Spaanstalige series kijken, kan het best een groot succes worden. Maar het boek stond vol met aannames, dus een disclaimer zou geen gek idee zijn.